ایران اُنا - عزیزاله احمدی: حقوق زنان  موضوعی بحث برانگیز در حوزه ی کشورهای اسلامی است. برخی معتقدند حقوقی که در اسلام برای زنان وجود دارد یا حداقل از متون دینی برداشت می شود، مردسالارانه و در نتیجه ضد زن و ظالمانه است.

در مقابل برخی دیگر قوانین مطرح شده برای زنان را که حاصل اندیشه ی دینی است ، ضامنی برای دفاع از حقوق زنان تعبیر کرده اند. با این مقدمه ی مختصر سوال این است که کدام برداشت را می توان رد یا تایید کرد؟

البته لازم به یادآوری است که زنان جوامع اسلامی چنانچه خواستار دفاع از حقوق خود هستند نباید وسواس زنان جوامع غربی که اغلب مسیحی اند را کپی برداری کرده و طالب همان حقوقی باشند که بعضا ضد اخلاق بوده و گاه در جامعه ی خودشان نیز با مخالفت های جدی روبه رو است.

بنابراین زنان نباید الگوی "آزادی وحقوق خود" را در قالب الگوی غربی بریزند و همان مطالبات را خواستار شوند اگر چه نباید هم از نقاط اشتراک حقوقی آنان با حقوق خود چشم بپوشند.

پس مبارزه برای حقوق زنان باید در چارچوب قوانین ناب دینی و اسلامی باشد تا نوع غربی آن.

این که با ظهور اسلام تغییرات اساسی در بحث زن و حقوقش (نسبت به زمان وقوع و در مقایسه ی وضع زنان جامعه ای که اسلام در آن ظهور کرد) به وجود آمد و آن  اصلاحات حالتی مبنانی و اساسی داشت، اما سوال این است که آیا همان حقوق که در زمان خود بسیار مترقی می نمود در زمان حال نیز قابل اجرا و عملی است؟

به نظر می رسد قوانین و حقوق مربوط به زنان ، چنانچه در ظرف زمانی اش ریخته شود به سختی می توان بر چسبی "ضدزن"برایش قائل شد. بنابراین مشکل اساسی از جایی نشات می گیرد که زبان به تفسیرآن قوانین برای مطابقت با وضع حال گشوده می شود.

قوانینی که در مباحث مهمی چون چند همسری، دیه ،ارث ، حجاب و... وجود دارد امروزه جزء مباحثی است که غالباً از سوی منتقدین به عنوان ظلم به حقوق زنان از آن تعبیر می شود.

کافی است به کشورهای مسلمان در پایبندی به این قوانین نظری افکنده شود تا تفاوت تفسیرهای موجود را بهتر دریافت کنیم. به این معنی که آیا میان جوامعی مانند عربستان به عنوان خواستگاه ظهور اسلام ، ایران، عراق ، افغانستان و... با وضع زنان در یمن، الجزایر و کشورهای افریقایی، پاکستان ، ترکیه مصر و... وضع حقوق همخوانی وجود دارد؟ و یا برداشت های دینی از حقوق زنان از اسلام در آن کشورهایکی است؟

به نظر می رسد یکی از دلایل تنوع و تفاوت قوانین حقوقی مربوط به  زنان در این جوامع، بستگی به گرایشات و برداشت های دینی مفسران و مفتی های دینی این کشورها دارد.

از طرف دیگر علت اساسی این تفاوتها و برداشت ها، ممکن است مربوط به فرهنگ خاص کشورهای پذیرنده اسلام نیز باشد.

برای مثال اگر به تاریخ نظری بیفکنیم و عراق زمان خلفاء عباسی را به خاطر آوریم خواهیم دید که این کشور در آن زمان از فرهنگ و آداب و رسوم مختلفی ادغام شده بود.

وجود ایرانیان ، مسیحیان، مانویان، یهودیان ، عرفا، و... باعث شده بود تا دیگ اعتقادی آن منطقه، ملغمه ای از همین فرهنگ ها و تفکرات اعتقادی  متفاوت باشد. و در نتیجه نحوه مطابقت قوانین دینی در این مناطق نسبت به مناطق دیگر دستخوش تغییراتی شده باشد.

به جزء فرهنگ منطقه ای ،  چه بسا ممکن است برداشت های دینی مفسران و علما( آن زمان)  نسبت به حقوق زنان به شدت تحت تاثیر افکار و اندیشه های یونانی  نیز بوده باشد!!. و در نتیجه  شیوه های وضع حقوقی که برای زنان در نظرگرفته می شده است ، تحت تاثیر فرهنگ ضد زنی باشد که در غالب تفکرات یونانی و رومی آن زمان قرار گرفته باشد.

به همین دلیل است که امروزه کسانی که در کشورهای اسلامی برای احقاق حقوق زنان تلاش می کنند معتقدند که منبع بی عدالتی ها نسبت به خود را نه در خود قوانین دینی بلکه تفسیرهای مختلف و برداشت های دینی می دانند. مثلاً در مورد"حجاب" آیا در تمام کشورهای اسلامی یک نوع حجاب تجویز می شود؟

تنوع برداشت با توجه به اندیشه ی دینی علما و زعماء از یک طرف و فرهنگ های متنوع منطقه ای از طرف دیگر باعث شده برای "حجاب زنان" نسخه های متنوعی پیچیده شود.

بطوری که برخی جوامع اسلامی می بینیم زنان اصلا حجابی ندارند، برخی دیگر فقط به یک روسری اکتفا می کنند، و برخی هم خود را از سر تا پا می پوشانند!! و...