استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: آسیب های اجتماعی در هر جامعه ای دارای شکل خاص خود هستند.نوع زندگی مردم و شیوه ی ادامه ی حیات بر نوع آسیب ها تاثیر گذار است.بر این اساس زیان های وارد بر کلیه ی جوامع را نمی توان مانند هم دانست.در بعضی از کشورها دارای فراوانی و در تعدادی نیز در حداقل می باشند.ضررهای مردم در هر محله ای نیز مانند هم نیست.

مطالعات مربوط به زیان ها و تخریب های وارده بر پیکره ی جامعه نشان می دهد که تعدادی زیادی از آسیب های اجتماعی در کشورها وجود خارجی ندارند در حالی که در کشورهای دیگر به وفور دیده می شوند.این نتایج به آسیب شناس کمک می کند تا بداند که برای ترسیم زیان ها نیاز به معیارهاست.بنابراین این ارزش ها هستند که رفتاری را آسیب یا غیر ان  معرفی می کند.

تفاوت در زیان ها باید مورد توجه ی آسیب شناس نیز باشد.او با دقت و درایت خاص باید به ارزش های یک جامعه به عنوان معیار تعیین بنگرد و ان ها را وجود یا غیر وجود بداند.مثلا در یک جامعه ی دینی برهنگی به طور قطع یک آسیب اجتماعی است.این رفتار به اخلاقیات ان زیان وارد می کند در حالی که در جامعه ی سکولار چنین نیست.

تفاوت در آسیب ها به معنای درست یا غلط بودن ان ها نیست بلکه تنها نشان دهنده ی ارزش های پذیرفته شده ی ان جامعه است.از یان نظر است که باید به معیارها با دقت بیشتری توجه داشت تا تفسیرات یکسانی از آسیب ها صورت پذیرد.

ان چه در شرق آسیب شناخته می شود در غرب ممکن است ضد ان تفسیر شود.به طور مثال زیان هایی که مشروبات الکلی برای فرد و به دنبال ان برای جامعه ایجاد می کند در بسیاری از جوامع غرب رفتارهایی عادی محسوب و حتی ارزش محسوب می شوند.ان ها برای احترام به میهمان بهترین نوع و گران ترین مشروبات را هدیه می دهند.پس از نظر ان ها آسیب محسوب نمی شود.

ازادی هایی که در غرب برای مردم در نظر می گیرند و ان را به شکل قانون در می اورند برای یک دین دار، تنها آسیبی جدی برای رشد انسانی تفسیر می شود.از این نظر است که محدوده ی تلاش های آسیب شناس غرب با سایر افراد متفاوت می گردد.این که اساس این تفاوت هاست کجاست؟نیازمند به توضیح کامل است.

این واقعیت باید برای آسیب شناس قابل قبول باشد که در میان انبوهی از زیان ها ، باید سهمیه بندی را نیز مد نظر داشته باشند بدین معنا که تمامی ضررها در کشورها بدین شکل تفسیر نمی شوند.به زبان ساده ان چه برای آسیب شناس، آسیب محسوب می شود ممکن است برای یک جامعه شناس به حساب نیاید و حتی مردم یک کشور آسیب های مکان های دیگر را برای خود اسیب ندانند.پس تفاوت در آسیب ها را باید امری طبیعی بدانند اما حقیقی ندانند.

در میان تفاوت ها گاه تضاد هم دیده می شود.آسیب هایی که جنبه ی مخرب دارند و زیان و ضرر ان ها در جامعه ی دینداربسیار بالاست در کشورهای بی توجه به دین نوعی تمدن خواهی و نشان از رشد و تعالی است.حجاب برای سکولارها نوعی بسته بودن فکر و جهالت است.بنابراین به جامعه آسیب وارد می کند در حالی که در جوامع دین دار یک ارزش و افزایش دهنده ی رشد انسانی است.

با تمام تفاوت ها می توان آسیب هایی را نیز یافت که برای تمامی جوامع "مشترک" محسوب می شوند.به طور مثال قتل در هیچ جامعه ای مورد قبول نیست.دزدی و سرقت مورد تایید هیچ کشوری نیست.سئوال اینجاست که با وجود تفاوت های در ارزش ها، چرا اشتراکات حاصل می شوند.پاسخ ان مشخص است و ان این است که در اشتراکات کلی نگری صورت می گیرد و به جای در نظر گرفتن جوامع مختلف،"انسان ها" مد نظر قرار می گیرند.در واقع انسانیت و ادمیت و جوهره ی اصلی مورد تاکیدمی باشند.

آسیب های اجتماعی را مردم برای خود انتخاب می کنند و بدان شکل می دهند.آسیب شناس باید از تعصبات دور شود و هر کشور را بر اساس انتخاباتی که در معیارها انجام می دهد مورد تفسیر قرار دهد.اگر این امر اشتباه باشد، شامل آسیب نمی شود بلکه این ارزش های پذیرفته شده ی جامعه هستند که تاثیر گذارند.

علما و اندیشمندان می دانند که در بحث آسیب شناسی ابتدا اشتراکات را مورد نظر خاص قرار می دهند و در صورت موفقیت ، به تفاوت ها با تفکر نزدیکی ارزش ها می پردازند.تاکید بر تفاوت ها برای دوری از اختلافات است و گرنه هر ارزشی آسیبی را خود تفسیر می نماید.انچه ارزش تایید می کند، آسیب نامیده نمی شود.

با توجه به تفاوت ها و انچه در این باره گفته شد می توان چنین نتیجه گرفت که آسیب شناس برای شناسایی محدود به معیارهاست.به طور مثال،آسیب شناس ایرانی باید بر اساس معیارهای درون کشور نسبت به انواع آسیب ها اقدام به شناسایی نماید.بی ججابی، دزدی، قتل ،  اعتیاد، الکلیسم، طلاق، فقر، درگیری، مشکلات جنسی، ناسازگاری و خشونت برای او آسیب اجتماعی محسوب می شوند.

اگر این فرد بخواهد در انگلیس دست به شناسایی بزند، نمی تواند تمامی این موارد را مورد مطالعه قرار دهد اما اشتراکاتی مانند دزدی و خشونت را می تواند آسیب محسوب دارد.تفاوت های موجود در کشورها در باره ی آسیب ها خود مشکلی جدید ایجاد می کند.ورود اتباع کشورها به دیگر سرزمین ها این مسئله را پیچیده تر می کند.

آسیب شناس اجتماعی در هر موضوعی که وارد گردد باید در وحله ی اول به کشور خود بپردازد.سعی نماید راه حل ها را نیز به طور غیر مستقیم معرفی نماید.از مقایسه ی ان ها در کشورهای مختلف پرهیز نماید . هر آسیب را با توجه به معیارهای درونی همان کشور تفسیر نماید.اختلافات در شناسایی آسیب ها را  کنار بگذارد و اصل انسان سازی با توجه به مشترکات را مورد تاکید قرار دهد.