براساس تعریف نگه داری و انبار وسایل مورد نیاز مردم به منظور افزایش قیمت و سود جویی را احتکار گویند.این کالا ها شامل تمامی وسایلی می شوند که در زندگی سالم افراد تاثیر دارند.غذا و دارو از مهم ترین و اساسی ترین ان هاست.

محتکرین کسانی هستند که از انسانیت کمترین سهمی ندارند و زندگی شخصی خود را بر جمع ترجیح می دهند.آسیب های اجتماعی ناشی از احتکار فراوان و متعددند.از تاثیران منفی مادی گرفته تا انسانی و معنوی در نوسان است.

احتکار رفتاری حیوانی است که در تقابل با انسانیت حرکت می کند.نیازهای انسان را نباید پنهان نگه داشت و یا با حرکات ناشایست کمبودهای مصنوعی ایجاد نمود.بدون شک از دیدگاه دین نیز رفتاری حرام و موجب تعهد فرد در آخرت می گردد.

با احتکار مشکلات روانی و رفتاری حاصل می شود و افراد نیازمند و ناتوان ضعیف تر می گردند.رفتارها ی اجباری و انحرافی بسیاری از افراد بر اثر احتکار به وفور دیده شده است.رفتارهایی مانند دزدی و خود فروشی از جمله ی ان هاست.بسیاری از روان شناسان بر این باورند که محتکرین افرادی بیمار و دارای شرایط خاص غیر انسانی هستند.

علل:یکی از دلایل احتکار بدون شک طمع ورزی و حرص افراد محتکر است.در چنین حالتی افرادی در جامعه یافت می شوند که قصد دارند تا یک شبه همه کاره شوند و انبوهی از ثروت را داشته باشند.حرص و طمع بر سایر قوای بخشش و ترحم غالب می شود و فرد دست به احتکار می زند.

کمبود منابع در جامعه نیز یکی از دلایل احتکار محسوب می گردد.در چنین شکلی از جامعه افرادی یافت می شوند که با محاسبه ی کمبود و یا حتی اندازه ی تقریبا کافی منابع برای دست یافتن به مقاصد خود ان ها را انبار می نمایند تا بدینوسیله نا متعادلی در جامعه به وجود اورند و با ایجاد کمبودهای مصنوعی به مقاصد غیر انسانی خود دست یابند.

خلا قانون و عدم وجود نظم و انضباط اقتصادی و نداشتن برنامه های نظارتی نیز یکی از دلایل مشوقی برای محتکران محسوب می گردد.افراد سود جو و حتی افرادی که در برنامه ریزی های اقتصادی دولت دست دارندبا مشاهده و ایجاد چنین جوی قصد سرمایه دار شدن در کوتاه ترین زمان ممکن را دارند و لذا با احتکار منابع موجود گرانی های مورد نظر را ایجاد می نمایند.

رفع:برای رفع و حذف احتکار اولین و اساسی ترین راه تولید لازم در جامعه و افزایش داشته ها به حد وفور است.اگر منابع مورد نظر مردم خصوصا غذا و نیاز های اساسی به اندازه ی کافی تولید شوند، راه برای احتکار بسته می شود و در مدت کوتاهی امید ان ها را نا امید می نماید.

نظارت شدید بر بازار و بر رسی های مستمر مسائل و کنترل بازار یکی دیگر از راه های رفع احتکار در جامعه است.در چنین شکلی مامورین اقتصادی با همکاری مردم انبارهای محتکرین را کشف و به قیمت اندک عرضه می نمایند.

دوری از مصرف گرایی و قانع بودن مردم به انچه امروز دارند و فاصله گرفتن از نا امیدی های اینده مبنی بر احتساب کمبود در اینده که در نهاین باعث خرید بیشتر و تقاضای فراوان در بازار می گردد،به نوبه خود نوعی همکاری مردم در مبارزه با محتکرین است.

یکی دیگر از روش های رفع احتکار عدم استقبال مردم از خرید های گران است.بسیاری از اذوقه های احتکاری تنها چند مدت دوام تازه بودن را دارند.اگر مردم خرید ننمایند،  مجبور می شوند تا ان ها را به قیمت های کمتری عرضه نمایند.

پیشگیری:بدون شک پیشگیری دارای دو جنبه است.یکی نکته ی تولیدی است و دیگری جنبه ی فرهنگی است.در مورد تولید بدون شک فراوانی منابع نیازی به احتکار ایجاد نمی نماید.محتکرین تنها برای منابعی که سر مرز هستند برنامه ریزی می نمایند.

در این میان مصرف متعادل و دوری از اسراف نیز راه مهمی در پیشگیری است.قانع بودن به حداقل ها و راضی بودن به رفع نیاز ها راه مهمی محسوب می شود.احساس ترس از کمبود در میان مردم که بیشتر جنبه ی روانی دارد نیزباید با رفع ترس به عنوان پیشگیری مورد نظر باشد.

در فرهنگ غالب نیز مردم باید بدانند که محتکرین افرادی بی رحم هستند.باید در این رابطه پیش قدم شوند و اجازه ی چنین تفکری را به ان ها ندهند.پول دار بودن نباید باعث خرید بیشتر شود.باید تفکرات مردمی در نپذیرفتن جنس احتکاری غالب باشد.

جامعه ای که خود را در حالت تعادل نگه دارد بدون شک راه پیشگیری را به خوبی انتخاب کرده است.احتکار تنها با آماده بودن جامعه برای پذیرش و نا متعادلی ان ها میسر می گردد.

استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا