*محسن پاک آیین

ایران یکی از همسایگان جنوبی جمهوری آذربایجان است. دو کشور با حدود 618 کیلومتر مرز خاکی ، دارای ارزش های مشترک تاریخی،دینی ،مذهبی، فرهنگی و حتی زبانی هستند. 

عضویت دو کشور در سازمان های منطقه ای مانند سازمان همکاری های اسلامی و اکو، شاخص مهمی است که دو کشور را به هم وابسته و پیوسته می کند. در منطقه قفقاز جمهوری آذربایجان دروازه ورود به این منطقه است و بیش از دیگران ،توجه ایران را به خود معطوف می کند. 

این کشور پس از استقلال، خط مشی سیاست خارجی خود را بر مبنای همکاری و مشارکت دوجانبه، صلح و ثبات ، تفاهم متقابل و احترام به حق حاکمیت طرف متقابل گذارده و می تواند شریک منطقه ای خوبی برای ایران باشد. ایران نیز با دارا بودن محیط استراتژیک حساس و مهم ،کشوری است که آسیای مرکزی و قفقاز را به آب های آزاد خلیج فارس و دریای عمان متصل می کند . 

ایران ، با ظرفیت های فوق العاده برای ترانزیت انرژی و با توجه به ریاست بر جنبش غیرمتعهدها ، می تواند نقش موثری در رابطه با آینده امنیتی و اقتصادی منطقه ایفا کند. 

ایران یک عنصر تاثیر گذار و یک ' بازیگر منطقه ای' است که امنیت ملی آن با امنیت کشورهای منطقه گره خورده و نمی تواند نسبت به مناقشه های امنیتی در پیرامون خود بی تفاوت باشد. 

در حوزه ترانزیت و حمل ونقل، ایران محور اتصال جمهوری آذربایجان به آب های گرم خلیج فارس قلمداد می شود و به همین دلیل تسریع در احداث راه آهن قزوین-رشت-آستارا و اتصال آن به جمهوری آذربایجان مورد تاکید دولت های دو کشور است. 

راه آهن قزوین-رشت-آستارا فرصتی برای ایجاد تکمیل کریدور شمال به جنوب و اتصال منطقه به اروپا از طریق کشورهای حاشیه دریای خزر است. 

کارشناسان امور سیاسی معتقدند ارتباط بین کشورها زمانی شکل گرفته و تقویت می شود که اراده سیاسی مقامات عالی بخصوص روسای جمهور بر حرکت در مسیر توسعه روابط استوار باشد و بطور طبیعی اگر این اراده وجود نداشته باشد، ارتباط در سایر حوزه های اقتصادی،فرهنگی نیز شکل نمی گیرد. 

شواهد نشان می دهد که امروز اراده سیاسی روسای جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان بر تقویت مناسبات استوار است و در سایه این امر، فرصت مطلوب برای تهران و باکو فراهم شده تا روابط خود را تحکیم بخشند. 

دیدار سازنده روسای جمهور دو کشور در حاشیه چهل و چهارمین اجلاس مجمع جهانی اقتصاد در داووس، سفر آقای 'الهام علی اف' رییس جمهوری آذربایجان به تهران در فروردین 1393 ،برگزاری کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی در سال جاری و تبادل هیات های عالیرتبه از جمله این شواهد است. 

در عین حال، تقویت مناسبات کشورمان با همسایگان ازجمله دستاوردهای مهم دولت یازدهم بوده و این دولت با اتخاذ سیاست اصولی در مناسبات بین المللی جایگاه خوبی در عرصه جهانی کسب کرده است. درواقع سیاست خارجی درست دولت دکتر روحانی، آثار مثبتی را عاید کشورمان کرده و این سیاست ها در گسترش روابط ایران با کشورهای همسایه بیشتر مشهود است. 

البته نباید از تلاش عواملی که مایلند در روابط ایران و جمهوری آذربایجان تنش ایجاد کنند،نیز غافل بود. در سطح خارجی،عناصری همچون رژیم صهیونیستی علاقه مند به تداوم روابط دوستانه تهران و باکو نیستند.در داخل جمهوری آذربایجان هم گروه هایی بعضاً از سر ناآگاهی به دنبال ایجاد خلل در مناسبات تنگاتنگ ایران و آذربایجان می باشند که درایت و هشیاری مسئولین دو کشور می تواند ترفندهای این قبیل عناصر را خنثی نماید. 

به نظر می رسد برنامه کاری طراحی شده برای آینده روابط ایران با جمهوری آذربایجان یک برنامه پیشرفته و دارای اولویت است و می تواند ظرفیت های جدیدی را برای توسعه روابط دو کشور ایجاد نماید. 

سفر آقای دکتر روحانی می تواند یک گام بلند برای ایجاد روابط نزدیک و برقراری تعاملات مثبت برای تهران و باکو باشد. این حقیقتی تردیدناپذیر است که کشورها در سایه همدلی و همراهی، نرد دوستی می بازند و با کشتی دوستی به سواحل امنیت و آرامش می رسند.دوستی، گوهر گران بهایی است که نمی توان به سادگی از آن چشم پوشید و در پی یافتن راهکار برای حفظ آن نبود.برای دست یازیدن به دوستی ماندگار باید بر اساس طراحی ،ابتکار و برنامه های نو عمل کرد و تامین منافع کشورها را در سایه تقویت دوستی ها دید. 

نگارنده به عنوان یک کارشناس،معتقد است ایران و جمهوری آذربایجان با توجه به اشتراکات و ظرفیت های موجود، می توانند متحدین همیشگی یکدیگر در منطقه باشند و سفر رئیس جمهور روحانی به باکو و برنامه های بلند دولت ایشان برای تقویت روابط با جمهوری آذربایجان،نویدبخش دوستی دائمی بین دو ملت خواهد بود. 

*سفیر ایران در جمهوری آذربایجان ایران یکی از همسایگان جنوبی جمهوری آذربایجان است. دو کشور با حدود 618 کیلومتر مرز خاکی ، دارای ارزش های مشترک تاریخی،دینی ،مذهبی، فرهنگی و حتی زبانی هستند. 

عضویت دو کشور در سازمان های منطقه ای مانند سازمان همکاری های اسلامی و اکو، شاخص مهمی است که دو کشور را به هم وابسته و پیوسته می کند. در منطقه قفقاز جمهوری آذربایجان دروازه ورود به این منطقه است و بیش از دیگران ،توجه ایران را به خود معطوف می کند. 

این کشور پس از استقلال، خط مشی سیاست خارجی خود را بر مبنای همکاری و مشارکت دوجانبه، صلح و ثبات ، تفاهم متقابل و احترام به حق حاکمیت طرف متقابل گذارده و می تواند شریک منطقه ای خوبی برای ایران باشد. ایران نیز با دارا بودن محیط استراتژیک حساس و مهم ،کشوری است که آسیای مرکزی و قفقاز را به آب های آزاد خلیج فارس و دریای عمان متصل می کند . 

ایران ، با ظرفیت های فوق العاده برای ترانزیت انرژی و با توجه به ریاست بر جنبش غیرمتعهدها ، می تواند نقش موثری در رابطه با آینده امنیتی و اقتصادی منطقه ایفا کند. 

ایران یک عنصر تاثیر گذار و یک ' بازیگر منطقه ای' است که امنیت ملی آن با امنیت کشورهای منطقه گره خورده و نمی تواند نسبت به مناقشه های امنیتی در پیرامون خود بی تفاوت باشد. 

در حوزه ترانزیت و حمل ونقل، ایران محور اتصال جمهوری آذربایجان به آب های گرم خلیج فارس قلمداد می شود و به همین دلیل تسریع در احداث راه آهن قزوین-رشت-آستارا و اتصال آن به جمهوری آذربایجان مورد تاکید دولت های دو کشور است. 

راه آهن قزوین-رشت-آستارا فرصتی برای ایجاد تکمیل کریدور شمال به جنوب و اتصال منطقه به اروپا از طریق کشورهای حاشیه دریای خزر است. 

کارشناسان امور سیاسی معتقدند ارتباط بین کشورها زمانی شکل گرفته و تقویت می شود که اراده سیاسی مقامات عالی بخصوص روسای جمهور بر حرکت در مسیر توسعه روابط استوار باشد و بطور طبیعی اگر این اراده وجود نداشته باشد، ارتباط در سایر حوزه های اقتصادی،فرهنگی نیز شکل نمی گیرد. 

شواهد نشان می دهد که امروز اراده سیاسی روسای جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان بر تقویت مناسبات استوار است و در سایه این امر، فرصت مطلوب برای تهران و باکو فراهم شده تا روابط خود را تحکیم بخشند. 

دیدار سازنده روسای جمهور دو کشور در حاشیه چهل و چهارمین اجلاس مجمع جهانی اقتصاد در داووس، سفر آقای 'الهام علی اف' رییس جمهوری آذربایجان به تهران در فروردین 1393 ،برگزاری کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی در سال جاری و تبادل هیات های عالیرتبه از جمله این شواهد است. 

در عین حال، تقویت مناسبات کشورمان با همسایگان ازجمله دستاوردهای مهم دولت یازدهم بوده و این دولت با اتخاذ سیاست اصولی در مناسبات بین المللی جایگاه خوبی در عرصه جهانی کسب کرده است. درواقع سیاست خارجی درست دولت دکتر روحانی، آثار مثبتی را عاید کشورمان کرده و این سیاست ها در گسترش روابط ایران با کشورهای همسایه بیشتر مشهود است. 

البته نباید از تلاش عواملی که مایلند در روابط ایران و جمهوری آذربایجان تنش ایجاد کنند،نیز غافل بود. در سطح خارجی،عناصری همچون رژیم صهیونیستی علاقه مند به تداوم روابط دوستانه تهران و باکو نیستند.در داخل جمهوری آذربایجان هم گروه هایی بعضاً از سر ناآگاهی به دنبال ایجاد خلل در مناسبات تنگاتنگ ایران و آذربایجان می باشند که درایت و هشیاری مسئولین دو کشور می تواند ترفندهای این قبیل عناصر را خنثی نماید. 

به نظر می رسد برنامه کاری طراحی شده برای آینده روابط ایران با جمهوری آذربایجان یک برنامه پیشرفته و دارای اولویت است و می تواند ظرفیت های جدیدی را برای توسعه روابط دو کشور ایجاد نماید. 

سفر آقای دکتر روحانی می تواند یک گام بلند برای ایجاد روابط نزدیک و برقراری تعاملات مثبت برای تهران و باکو باشد. این حقیقتی تردیدناپذیر است که کشورها در سایه همدلی و همراهی، نرد دوستی می بازند و با کشتی دوستی به سواحل امنیت و آرامش می رسند.دوستی، گوهر گران بهایی است که نمی توان به سادگی از آن چشم پوشید و در پی یافتن راهکار برای حفظ آن نبود.برای دست یازیدن به دوستی ماندگار باید بر اساس طراحی ،ابتکار و برنامه های نو عمل کرد و تامین منافع کشورها را در سایه تقویت دوستی ها دید. 

نگارنده به عنوان یک کارشناس،معتقد است ایران و جمهوری آذربایجان با توجه به اشتراکات و ظرفیت های موجود، می توانند متحدین همیشگی یکدیگر در منطقه باشند و سفر رئیس جمهور روحانی به باکو و برنامه های بلند دولت ایشان برای تقویت روابط با جمهوری آذربایجان،نویدبخش دوستی دائمی بین دو ملت خواهد بود. 

*سفیر ایران در جمهوری آذربایجان