به گزارش ایران اُنا: توجه و نگاه به واقعه ی کربلا به دو شکل امکان پذیر است.یکی از معمولی ترین آن ها مطالعه ی آن به عنوان یک واقعه ی تاریخی همانند سایر رویدادهاست.چنین نگرشی به طور عادی در میان افراد جامعه که نگاهی عمیق به موضوع ندارند روی می دهد.مطالعه ی داستان های تاریخی و علاقه ی به تمدن و گذشته های دور برای بسیاری از سوادداران نیز چنین است.

در شکل دوم که بیشتر جنبه ی تخصصی و عمق نگری دارد افرادی خاص با اهداف معین برای پی بردن به ناگفته ها و تجزیه و تحلیل واقعه به مطالعه ی آن دست می زنند.بدیهی است که آگاهی یابی در این زمینه بسیار متفاوت تر از شکل اول است.در این شکل ،زمان مطالعه طولانی و نتیجه گیری نیز با صبر و حوصله و بر اساس تفکر و تعقل صورت می گیرد.آنچه در این شکل از نگاه به واقعه روی می دهد، برای استفاده ی دیگران منتشر شده و تلاش ها برای آشکاری سازی حقایق هدف دار تر می گردد.

در شکل دوم، یکی از نگاه ها به انقلاب کربلا تاثیرات تربیتی آن است.بدیهی است که نهضت عاشورا در درون خود دارای اثرات بسیاری است که به طور مثال می توان به جنبه های اعتقادی، سیاسی، طایفه ای، اقتصادی، اجتماعی و تربیتی آن اشاره نمود.این نوع نگاه در کشور ما بسیار کم و تا حدود زیادی ناشناخته و یا در حداقل ممکن انتشار یافته است.

نگاه کلی به واقعه ی کربلا راهگشای ناگفته ها نیست.اینکه بعضی از افراد برای آشنا ساختن مردم به کلیات آن و زمان و مکان آن اشاره نمایند،کافی نیست.مردم باید از آن درس بگیرند و استفاده نمایند.کاربردهایی که اثرات این واقعه در مردم می تواند یجاد نماید بسیار مهم و حیاتی است.

بخش دوم موضوع یعنی نگاه تحلیل وار به واقعه برای همه مهم است.نباید از انجام آن فاصله گرفت و در این قضیه تعهد اهل علم و متخصصین مومن گسترده  است.کاری هدف دارد و بیانگر نگرشی تفکری و با اندیشه ی پاک یافتن ناگفته هاست.شاید این واقعه برای بعضی از مردم تنها یک جنگ نابرابر تلقی شود و بدین منظور  برای یادآوری آن در ماه محرم و صفر مجالسی را برگزار می نمایند.

در نگرش کلی به نهضت حسینی تاریخ نگاری و بی توجهی با اصل و اساس و علت یابی به وفور روی می دهند.گویندگان و یا نویسندگان از ابتدای واقعه به تعریف از حرکت امام(ع) تا روز دهم ماه محرم پرداخته و تاکیدات خود را بر افرادی مانند یزید، شمر و عمربن سعد متمرکز می نمایند.

در کلی گویی راه برای فرار از حقایق باز می گردد و شنوندگان به سمت و سوی تفکر و اندیشیدن در اصل واقعه هدایت نمی شوند و به همین دلیل است که با پایان مراسم افراد آن را رها کرده و مجددا با رسیدن مراسم سال آینده دوباره بیدار می شوند.شاید یکی از دلایل دست زدن افراد در مراسم به رفتارهای جدید و غیر واقعی همین ناآگاهی و عدم عمق اندیشی باشد.

در نگاه تحلیلی ،معرفی واقعه جنبه ی ریشه ای و اساسی می یابد.کلیه ی رفتارهای ایجادی در این واقعه زیر ذره بین تفکری افراد قرار می گیرند و بر اساس آن به نتیجه گیری می پردازند.فهم درست از این واقعه باعث تغییرات عملی در زندگی مردم و یافتن راه حقیقی در رفتارهای روزانه ی آن ها خواهد شد.

انتظار اهل علم و مومنین بر شکل دوم بیشتر است.درست است که بر پایی مراسم عزاداری برای زنده نگه داشتن آن امری لازم و ضروری است و علت آن هم یکپارچه نبودن جامعه از نظر قدرت ادراکی است و عام بودن مردم در طی تاریخ باعث تاکید بر آن است اما این باعث گریز از نگاه عمیق نمی گردد.

نگاه کلی و یا تحلیلی بر واقعه  دارای ویژگی هایی است.هر دو جنبه در حال حاضر مد نظر است و با اینکه شکل اول آن به دلیل بافت جامعه گسترده تر و باور آن برای بسیاری از مردم کوچه و بازار جنبه ی ثوابی و پاداشی دارد و به همین منظور نذورات در این مدت افزایش چشمگیری می یابد اما باید توجه داشت که شناخت سطحی به همان میزان برای این واقعه و فراموشی اصل و اساس آن خطر آفرین است.

اساسی ترین نگاه به این انقلاب جنبه ی عمقی آن است.ویژگی هایی که باعث فهم بیشتر مخاطبین و زمینه ساز حرکت های انقلابی مردم در مبارزه ی با ظلم و ستم می گردد.در این شکل از نگاه هرگز محدودیت زمانی مانند سال شصت و یک هجری و یا مکانی مانند سرزمین نینوا و افرادی خاص مانند یزید نیست بلکه وسعت آن به اندازه ی کل جهان برای برچیدن بساط ستم و زور است و در این میان رسیدن به انسانیت و بازسازی آدمیت حرف اول را می زند.

رفتارهای ایجادی به وسیله ی رهبر این انقلاب برای بیدار سازی نسل های آینده بدون توجه به ملیت و مرزهای ظاهری،کوشش برای رسیدن به عدالت اجتماعی و سیاسی، انسان سازی و نوع دوستی، اتکای به خداوند متعال برای رسیدن به اهداف انسانی، بی توجهی به مال و ظواهر مادی، گذشت و ایثار و پا گذاشت بر احساسات دنیوی و پذیرش حق و حقیقت برای توفیقات آینده از جمله نتایجی است که با نگاه تحلیلی به دست می آیند.

نگاه کلی به این واقعه که بعضا باعث به وجود آوردن مراسمات خاصی در درون جامعه ی شیعه می گردد راه را برای مخالفت زرداران و زور داران باز می کند.آن ها مراسم علم برداری با آن سنگینی را نشانه ی تفکر و اندیشه نمی دانند.قمه زنی در سال های نه چندان دور و صحنه های نادرست ناشی از آن برای جذب دیگران عمل کننده ی عکس است که حاصل نگاه کلی به واقعه است.

واقعه ی عاشورا برای جهانی شدن به وجود آمد ،برای گسترش آن تلاش شد اما گذشت زمان در کوشش بود تا آن را منحرف و در حداقل آن منحصر به شیعیان نمایند و حتی با استفاده از صحنه های ساختگی به  وسیله ای برای حمله و کشتار تبدیل گردید.باید در این موضوع حساس بود و راه را بر مخالفین بست.

بهترین و مناسب ترین راه گسترش انقلاب عاشورا، نگاه اندیشمندانه و منطقی بدان است.در این میان راه کلی گویی محدود و زمینه ی اندیشه یابی گسترش یابد.واقعه ی عاشورا بدون شک دارای زمینه های بسیاری برای بیداری نسل های آینده است.مبارزه ی با ظلم و ستم و ساختن جامعه ای انسانی ،بدون جنگ و کشتار، آرامش و اسایش در سایه انسانیت و آدمیت ،هدف اصلی این واقعه است.اعتقاد به خدا و عدالت او راهنمای رهبر این انقلاب برای برخاستن و قیام کردن بود که این مهم باید از راه تحلیل و تجزیه دنبال شود.

استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا