سال‌هاست که گردوغبار میهمان استان‌های غربی به ویژه خوزستان است این پدیده زندگی ساکنان غرب کشور را تحت تاثیر خود قرار داده است و به محیط زیست، سلامتی و اقتصاد آنان خسارت‌های فراوانی وارد ساخته است. ریزگردها عامل خطرناکی برای حیات گیاهان، حیوانات و انسان محسوب می‌شود. ریزگردها روزنه‌های کوچکی که بر روی برگ گیاهان است مسدود و عمل تنفس گیاه را مختل می‌سازد. ریزگردها بر سلامتی حیوانات نیز تاثیر منفی می‌گذارد و چرخه زاد و ولد آنها را بر هم می‌زند و حتی باعث تلف شدن حیوان می‌شود. گردو غبار علاوه بر تاثیرات مخرب بر روی انسان، بیماری‌های تنفسی و ریوی را بر او تحمیل می‌کند و هزینه‌های جامعه را در حوزه‌های بهداشت و سلامت، اقتصاد، محیط‌زیست و امور اجتماعی بالا می‌برد.

شیوع بیماری تنفسی

به گزارش ایران اُنا از کیهان، رئيس دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز درباره تاثیر این میهمانان ناخوانده بر سلامت خوزستانی‌ها گفت: به دنبال وقوع گردوغبار شدید، حجم مراجعه‌ در برخی روزها افزایش یافته و از 19 بهمن تاکنون بیش از 1346 نفر به علت بیماری‌های قلبی عروقی به بیمارستان‌های استان مراجعه کرده‌اند که 81 مورد بستری در بخش داخلی، 22 نفر بستری در بخش سی‌سی‌یو و 1089 نفر به صورت سرپایی درمان شدند.

اسماعیل ایدنی خاطرنشان کرد:‌ در این مدت 215 نفر به بیمارستان اعزام و 132 نفر نیز در خانه و محل مداوا شدند. وی افزود: به دستور وزیر بهداشت، درمان کلیه بیماران تنفسی در شهرهای درگیر با پدیده گرد و غبار استان، به صورت رایگان انجام می‌شود.

در همین حال یک کارشناس ارشد روانشناسی درباره تاثیرات گرد و غبار بر روان مردم خوزستان گفت: بر اثر گرد و خاک و آلودگی هوا میزان اکسیژن‌رسانی به مغز کاهش می یابد و در نتیجه برخی نقاط بدن تحریک شده و اختلال‌هایی مانند افسردگی، پرخاشگری و بی‌خیالی و اختلال در تمرکز رخ می‌دهد. افشاری تصریح کرد: تاثیرات ریزگردها به مشکلات جسمی محدود نمی‌شود بلکه مشکلات روحی و روانی نظیر اضطراب، بی‌قراری، افسردگی بوجود می‌آورد.

اختلال در فعالیت‌های اقتصادی

نایب رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اهواز نیز درباره تاثیرات منفی گردوغبار بر اقتصاد خوزستان گفت: ریزگردها به صورت مستقیم فعالیت‌های اقتصادی را در این استان مختل کرده و به صنایع مختلف، ماشین‌آلات و نیروی انسانی آسیب جدی وارد ساخته است. فرامرز احمدی‌نژاد افزود: این مسئله بر راندمان تولید تاثیر مستقیم داشته و این شاخص را در کوتاه مدت کاهش داده است.

وی تصریح کرد: متاسفانه در طول این مدت بسیاری از واحدهای تولیدی و کارخانه‌ها فعالیت خود را متوقف کرده بودند زیرا امکان کار و فعالیت وجود نداشت. احمدی‌نژاد ادامه داد: بنده معتقدم در چنین شرایطی نباید تولید به ویژه در حوزه صنایع خوراکی داشت چرا که می‌تواند به مسموم شدن تولیدات واحدهای صنایع خوراکی منجر شود.

وی تاکید کرد: در صورتی که وضعیت آب و هوایی اهواز به همین شکل باقی بماند خسارت‌های مالی بیشتری به اقتصاد خوزستان تحمیل خواهد شد و اکنون بخش خصوصی به دلیل کاهش ساعت کار با مشکل مواجه شده است.

خسارت‌های اقتصادی ناشی از پدیده گردوغبار تاکنون از زبان آمار و ارقام توسط مسئولان استانی و کشوری اعلام نشده است اما تعطیلی مدارس و مراکز آموزشی در 11 شهر استان خوزستان همراه با کاهش ساعات اداری، توقف یا کاهش فعالیت بنادر و کارخانه‌های صنعتی و زمین‌گیر شدن هواپیماها می‌توان تخمین زد که خسارت‌های اقتصادی به خوزستان چقدر زیاد است.

افزایش مصرف آب

مدیر نظارت بر بهداشت کیفیت آب شرکت آب و فاضلاب خوزستان گفت: میزان مصرف آب در روزهایی که با پدیده گرد وغبار مواجه بودیم 25 درصد افزایش یافته است. ملک‌تاج اسکندری مکوند افزود: متوسط مصرف آب استان در هر شبانه‌روز در روزهای معمولی یک میلیارد مترمکعب است که در شرایط گرد و خاک این میزان بیشتر می‌شود.

وی افزود: در روزهای وقوع گرد و خاک میزان مصرف آب شهروندان افزایش می یابد، به همین منظور ما مجبور به افزایش تولید آب می‌شویم.

مدیر نظارت بر بهداشت کیفیت آب شرکت آب و فاضلاب خوزستان با اشاره به میزان کیفیت آب در روزهای وقوع گرد و غبار گفت: در زمان وقوع این پدیده همانند روزهای بارانی گل و لای آب و آلایندگی آن بیشتر می شود و در چنین شرایطی سازوکارهای لازم برای تصفیه‌خانه‌ها در جهت ارتقای کیفیت آب لحاظ خواهد شد.

وی افزود: در حال انجام تحقیقاتی مبنی بر تاثیر منفی گردوخاک‌های اخیر بر کیفیت آب هستیم تا نتایج مستندی به دست آید.

خسارت به شبکه برق

مدیرعامل شرکت توزیع برق خوزستان نیز گفت: حجم خسارت‌های واردشده به شبکه برق استان به طور دقیق برآورد نشده است.

اسدالله اسدیان افزود: در هنگام بروز گردو غبار در برخی نواحی خاموشی داشته‌ایم و به منظور جلوگیری از قطع برق، نیروهای عملیاتی این شرکت کار شست‌وشوی شبکه را به صورت مستمر انجام می‌دهند.

از کار افتادن خودپردازها

رئیس کمیسیون هماهنگی بانک‌های خوزستان گفت: متأسفانه گرد و خاک هفته گذشته به بسیاری از خودپردازهای استان که در فضای باز بودند، آسیب وارد کرد. توحیدی افزود: اکنون درحال سرویس‌دهی و آماده‌سازی آنها برای ایام آخر سال و شب عید هستیم.

نابودی 15 درصد از محصولات کشاورزی

سخنگوی نظام صنفی کشاورزی اهواز و کارون درباره خسارت‌های وارده ناشی از گردوغبار در خوزستان گفت: گردوغبار خسارت هنگفتی به مزارع کشاورزی این استان وارد کرده است. جاسم حزباوی افزود: اگر در این روزها مزارع را آبیاری کنیم باز هم فایده‌ای ندارد زیرا گرد و غبار مستقیما روی برگ و ساقه گیاه می‌نشیند و با ایجاد اختلال در سیستم تنفسی گیاه تاثیر بسیار مخربی بر روی آن می‌گذارد. وی تصریح کرد:‌ در صورتی که تدابیر لازم اندیشیده نشود شاهد خسارت میلیاردها تومان به مزارع خواهیم بود. اگرچه مزارع کشاورزی زیرپوشش بیمه هستند اما گردوغبار جزو تعهدات بیمه نیست. درهمین حال، معاون بهبود گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان گفت: گردوغبار اخیر 15 درصد از محصولات کشاورزی این استان را از بین برده است و کشاورزان شهرهای اهواز، کارون و ماهشهر بیشترین خسارت را متحمل شده‌اند.

محمد قاسمی‌نژاد افزود: بیشترین محصولات کشاورزی که در این شهرستان‌ها خسارت دیده‌اند شامل غلات، نخیلات، سبزیجات، صیفی‌جات، مرکبات و علوفه بوده‌اند. وی اضافه کرد: گردوغبار در دیگر شهرهای خوزستان همچون خرمشهر، آبادان، هویزه و شادگان به کشاورزان خسارت وارد کرده است و در مجموع هیچ جای استان از تاثیرات منفی گردوغبار در امان نبوده است.

مدیر اداره جهاد کشاورزی حمیدیه نیز گفت: گرد و خاک هفته‌های اخیر به 40 درصد مزارع صیفی‌جات این شهرستان به ویژه کاهو خسارت وارد کرد. هدایت موسوی افزود: سطح زیر کشت صیفی‌جات حمیدیه 4 هزار و 700 هکتار است که 1200 هکتار آن به محصول کاهو اختصاص دارد. وی گفت: بخش بسیار کمی از مزارع صیفی‌جات زیر پوشش بیمه قرار گرفته‌اند و متاسفانه فقط به مزارع بیمه شده، غرامت پرداخت می‌شود. مدیر اداره جهاد کشاورزی حمیدیه تصریح کرد: بروز پدیده گرد و خاک علاوه بر نابودی بخشی از مزارع موجب کاهش کیفیت و عملکرد تولید نیز شده است.

براساس برخی گزارش‌های منتشر شده گرد و غبار 5 هزار میلیارد تومان به بخش کشاورزی خوزستان خسارت وارد کرده است.

آسیب‌پذیری حیوانات در برابر ریزگردها

مدیرکل دامپزشکی خوزستان گفت: به دلیل تحریک گرد و غبار، بسیاری از بیماری‌های دامی به خاطر وجود عوامل معلق در هوا و یا به دلیل ایجاد استرس دردام‌های سبک و سنگین بروز می‌کند.

مصطفی کنارکوهی تصریح کرد: وجود ریزگردها موجب ایجاد آثار منفی در سیستم تنفسی پرندگان و ایجاد اختلال در سیستم ایمنی پرنده می‌شود که این موضوع، آسیب‌پذیری پرندگان در برابر عوامل بیماری‌زا و افزایش وقوع بیماری‌ها و کمپلکس تنفسی و متعاقبا افزایش تلفات را در پی دارد.

وی افزود: ریزگردها وارد مجاری تنفسی شده و به شش‌ها صدمه وارد می‌کند و شرایط را برای عفونت‌های میکروبی فراهم می‌سازد. به همین دلیل این بیماری را پنومونی گرد و غبار می‌نامند. این بیماری در گوسفندان و بزها نیز می‌تواند مشکل‌آفرین باشد به طوری که در این قبیل دام‌ها عامل باکتریایی می‌تواند با برخی از ویروس‌ها مانند پارا آنفلوانزا نیز توام شود که در آن صورت با افزایش شدت بیماری میزان واگیری بالا می‌رود. کنارکوهی گفت: به دنبال کاهش مقاومت دام‌ها و بروز استرس در اثر افزایش میزان گرد و غبار و ذره‌های آلاینده، اثربخشی واکسن‌های تزریق‌شده نیز پایین آمده و احتمال بروز برخی بیماری‌های عفونی که منجر به سقط جنین در دام‌ها می‌شود،‌ افزایش می‌یابد.

مدیرکل دامپزشکی خوزستان گفت: گرد و خاک در نگاه اول به نظر می‌رسد دستگاه تنفسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد ولی درنهایت موجب درگیری حیوان با بیماری و آلودگی انواع تولیدات خام دامی و بروز افت آنها مانند کاهش شیر، تخم‌مرغ، گوشت سفید و قرمز به صورت واضح می‌شود.

بدیهی است در صورت آلوده بودن به سایر عوامل فیزیکی، فلزات سنگین و همچنین شیمیایی، میکروبی می‌تواند آثار زیانباری بر جمعیت دام، طیور و آبزیان داشته باشد.

در همین حال یکی از باغبانان شهرستان شوش می‌گوید: من در کنار کار کشاورزی به زنبورداری هم مشغول هستم در طول مدت گرد و غبار موجود در هوا باعث شده است تا تعداد زنبورها و میزان تولید عسلم کاهش یابد.

آقای شایسته اضافه می‌کند: هنگام گرد و غبار وقتی این زنبورها را رهاسازی می‌کردم به دلیل گم‌کردن مسیر ناپدید شدند یا به دلیل رهاسازی نشدن، میزان تولیدشان کم شد.

به هر حال با توجه به شرایط حساس خوزستان و اینکه این استان جزو آسیب‌پذیرترین نقاط کشور محسوب می‌شود تلاش و عزم جدی مسئولان را برای برطرف کردن این معضل می‌طلبد تا بیش از این شاهد بوجودآمدن خسارت درزمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی در این استان نباشیم.