مقدمه

در طول چند دهه گذشته، روش های نو آورانه‌ای برای آمایش سرزمین و برنامه ریزی  فضا و مکان بافت شهری ،مورد توجه عموم مردم و برنامه ریزان شهری قرار گرفته است.در مورد اهمیت برنامه ریزی فضایی یا آمایش سرزمین، این بحث به دنبال آن است تا به نقش و شناسایی مزایای ، اصول کلیدی،اقدامات و اولویت ها، و برنامه ریزی های خاص آن برای شوش معاصر که در حال گذر به توسعه است ، بپردازد.زیرا نیاز امروز در مدیریت شهری این شهر تاریخی-مذهبی ،برنامه ریزی،تدوین و اجرای طرح های تجهیزاتی در بخش ها و زیر ساخت ها های علمی،صنعتی،کشاورزی،خدماتی،مدیریتی و... از طریق "آمایش سرزمین"است که می تواند موجب ارتقاء رتبه اقتصادی ،اجتماعی و موقعیت بیش از پیش شوش خواهد شد .قطعاً با حمایت سیاست گذاران می‌توان در بهبود برنامه ریزی برای ترویج توسعه همه جانبه  شوش  در قالب طرح "آمایش سرزمین"دست یافت.

تعریف

بررسی ریشه لغوی "آمایش" در مفهومی علمی ،فعالیت هایی در جهت سازماندهی فضا ، آراستن ،چیدمان و اصطلاحاً "دُرنشانی"فعالیت ها برای توسعه، کاهش تفاوت ها، تغییر و تبدیل عمل و فعالیت های اجرایی به منظور بهره برداری از منابع و ثروت های بی نظیری در یک منطقه است. آمایش سرزمین پایدارترین و متعادل ترین چیدمانی است که به سه مولفه ی جمعیت،سرمایه ، منابع طبیعی و محیطی در یک منطقه اشاره دارد.بنابراین برنامه‌ی آمایش سرزمین برای شوش ،سندی است که باتوجه به مولفه های یاد شده برای رشد و توسعه ی باثبات در این شهر آنهم در چشم اندازی کوتاه و بلندت مدت ،تدوین شده است.
آمایش سرزمین ابزاری کلیدی و بلندمدت برای رسیدن به، چارچوبی پایدار و تاب آوردنی در جامعه از نظر،رشد اقتصاد منطقه ای، استانی و ملی است. در اهمیت و نقص اصلی آن همان بهتر که بگوییم آمایش سرزمین ،سندی است که می تواند به افزایش و یکپارچگی معنی داری بین بخش های مختلف جامعه از جمله مسکن، حمل ونقل، انرژی ، صنعت ، بهبود سیستم های محلی در جهت توسعه ی شهری و روستایی،همچنین ملاحظات زیست محیطی ،بینجامد. اغلب مطالعات تاکید بر آن دارد که داشتن چشم اندازی مشترک برای سازگاری نظرگاه های مسئولان با یکدیگر دارد برای تدوین ، اجرا  و نیز  استفاده موثر از منابع ضروری است.نکته قابل توجه این است که برنامه ریزان شوش باید برای تدوین چنین سندی - که جای آن در برنامه ریزی های شوش خالی است-  با توجه به الزامات و چالش های کلی اوضاع اجتماعی-سیاسی،اقتصادی کشور  عمل کنند تا بتوانند از رویکردهای محدود نگر و آرمانگرانه و احیاناً غیر واقعی مصون بمانند. ( ملی فکر کنند ، منطقه ای عمل کنند).

گونه بندی در"آمایش سرزمین شوش"

مساله آمایش سرزمین در شوش ازچند جنبه قابل طرح است که هر کدام از این ابعاد ، بخشی از مضمون موضوع آمایش این شهر تلقی می شود.
یکم:
الزام به توسعه ی شوش ،از طریق مبانی و اصول توسعه اقتصادی،که البته باوری موجه است.زیرا شوش می تواند از طریق پایدار در توسعه اقتصادی، فرایندهای مربوطه در این بخش را ارتقاء بخشد و به الگوهای نوآورانه ای در جهت رشد همجانبه ی دراین شهر دست یابد.
دوم:
حل مشکلات توسعه میان مدت شهر تاریخی-مذهبی شوش و تقویت بعد منطقه ای –استانی و ملی با رویکرد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
سوم:
ایجادرویکردبلندمدت به توسعه شوش ازنظراشتغال آفرینی،تجدیدساختارهای اقتصادی،زیستی،خدماتی به منظور ارائه نوآوری در عرصه های مختلف.

اهداف آمایش سرزمین شوش

هدف آمایش سرزمین استفاده منطقی از زمین و ایجاد تعادل در توسعه آن هم متناسب با نیاز های زیست محیطی و دستیابی به اهداف اجتماعی و اقتصادی است.بنابراین آمایش سرزمین شامل طیف وسیعی از اقدامات عملی به منظور دستیابی به اهداف اجتماعی –اقتصادی و در کل توزیع توسعه اقتصادی پایدار و بهبود روند آن در یک منطقه است.بااین حال برنامه ریزی فضایی یا همان آمایش سرزمین شوش می تواند با اهداف ذیل صورت بگیرد.

1-ارتقاء انسجام و پیوستگی منطقه ای از طریق توسعه اجتماعی و اقتصادی متوازن و بهبود رقابت
2-تشویق رشد تولیدات منطقه ای و بهبود رابطه میان شهر و روستا
3- ارتقاء متعادل تر دسترسی به امکانات و مهار نابرابری های اجتماعی-اقتصادی
4- رشد دسترسی به اطلاعات و دانش
5-کاهش آسیب های زیست محیطی
6-بهبود و حفاظت از منابع طبیعی و مواریث فرهنگی بعنوان عاملی برای توسعه
7- توسعه منابع انرژی همزمان با در نظر گرفتن ایمنی
8-ارتقاء صنعت گردشگری پایدار
9- مدیریت حوادث غیر مترقبه و محدود کردن یا کاستن از پیچیدگی تاثیر آن بلایا
10-شناحت تنگناها در برنامه ریزی های توسعه ای

نکته ی قابل توجه این است که بدانیم برنامه ریزان سند آمایش سرزمین شوش باید آگاهی و توانایی بالایی در فهم و درهم آمیزی تمام سطوح توسعه را داشته باشند تا بتوانند مدافعان خوبی برای بهبود توسعه در شوش باشند.عامل مهم در موفقیت یا شکست برنامه ریزی آمایش سرزمین ، کیفیت مدیریت است.بنابراین اگر مدیریت را سازماندهی، هماهنگی، سیاست گذاری، برنامه ریزی و نظارت بر پروژه های مربوطه  بدانیم ، برنامه ریزان رشد و توسعه شوش باید گوش های شنوا ، تفکری تحلیل گر، اراده ای تصمیم گیر داشته باشند تا بتوانند با برقراری ارتباط میان ایده های مختلف ، مانع از تصمیم گیری ها و برنامه ریزی های اشتباه برای توسعه ی همجانبه برای شوش باشند. بی شک بدون چنین ظرفیت مدبرانه ای که آنهم با تعامل،میان مردم و مسئولان برنامه ریزی شهری شوش ،صورت می گیرد،هیچ گونه  شکاف های ارتباطی ایجاد نخواهد شد که بتواند الگوی سیاست های برنامه ریزی این شهر را فقط محدود به چارچوبی محلی کند.

از دیگر سو . وظیفه‌ی اصلی برنامه ریزان شوش این است که بتوانند برای تدوین چنین سندی اولاً،دارای سیاست گذاری هایی واضح و شفاف باشندتا بتوان با نگاهی آینده نگر ، توسعه ‌ی و جامع برای شوش ، مسیر مشخص را با توجه چشم اندازهایی 15یا20 ساله نائل شوند.ثانیاً تدوین چنین سندی که پیشرفت های عمده ای را در بخش های مربوط به اقتصاد، محیط زیست، خدمات ، زیرساخت ها،طرح ها و پروژه های زیر بنایی  شوش ایجاد خواهد کرد، وقتی موفق خواهد بود که بتواند طیف وسیعی از ذینفعان را که همان مردم شوش اند را،با خود همراه کند تا آنان  خود مستقیماً در فرایند های تصمیم گیری و طراحی  این سند درگیر و دخالت  داده شده و همراه مسولان در جهت تحقق مصوبات این سند شوند.

اهمیت  و مزایای آمایش سرزمین برای شوش

آمایش سرزمین در اصل، انتقادی علیه داشتن اقتصادی انقباضی ، و اهرمی برای ارتقاء توسعه ی باثبات و بهبود کیفیت زندگی مردم شوش است.آمایش سرزمین برای شوش در بعد اقتصادی ،به سرمایه گذاران اعتماد بنفس بیشتری  برای سرمایه گذاری می دهد و می تواند پاسخگوی نیاز های توسعه اقتصادی  شوش باشد. این عامل همچنین با امکان بازسازی و نوسازی فعالیت های اقتصادی،و نیز با ایجاد ارتقاء کیفیت  محیط زندگی در مناطق شهری و روستایی ،شرایط مطلوبی را برای انواع سرمایه گذاری و توسعه اقتصادی در شوش فراهم می آورد.

از منظر اجتماعی ،آمایش سرزمین با ایجاد محیطی سالم ،دلپذیر و امن ،توجه به نیاز محلی را در اولویت سیاست گذاری های خود قرار می دهد در نتیجه دسترسی به توسعه ای نو را برای شوش بهبود خواهد بخشید.

آمایش سرزمین از منظر زیست محیطی، با ترویج بازسازی و استفاده ‌مناسب از زمین و زیر ساخت ها،حفظ دارایی ها ی مهم زیست محیطی،تاریخی و فرهنگی، از خطرات بالقوه تخریب محیط زندگی در شوش ممانعت خواهد کرد و حتی می تواند به حفاظت از مواریث طبیعی و تفریحی این شهر منجر شود.

نتیجه گیری

تحلیل ساختارها و عملکرد اقتصادی و درآمدی شهر شوش نشان می دهد نوعی تقسیم کار میان بخش های مختلف در این شهر بصورت نوشته ونا نوشته وجود دارد.این شهر،که یکی از قطب های اصلی استان در بخش هایی چون کشاورزی،صنعت،گردشگری است قابلیت های آشکار و نهان  دیگری دارد که اگر به خوبی تشخیص داده شوند می تواند به جامعیت و انسجام اقتصاد ،اجتماع،فرهنگ و پویایی آنان بینجامد.شاید بتوان عمده ترین راه دستیابی به چنین آمالی را در مشخص کردن برنامه ای جامع ،بلند مدت و توسعه محور در قالب "آمایش سرزمین" دانست.به بیان بهتر سند آمایش سرزمین شوش نمی تواند حاوی لیست طولانی از تعاریف مربوط به آمایش سرزمین  و نوشتن چند تیتر از فعالیت ها خلاصه شود بلکه همان برنامه ریزی با چشم اندازی بلندمدت به منظور هماهنگی در تصمیمات اتخاذ شده و راهکارهای عملی-اجرایی در جهت رشد همه جانبه در بخش های کشاورزی،صنعت،خدمات،بهذاشت،توریسم و... است .

عزیزاله احمدی - معاون مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا