استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: نظریه پردازی وجودی است که در جهان امروز خصوصا علم و فن اوری احساس می شود.اصولا نظریه را با اگاهی ها و نیاز ها ی اشخاص گره می زنند.این نه برای گسترش علم و اگاهی به تنهایی ایجاد می شود بلکه اصل ان برای اسایش و رفاهی است که ادمی به دنبال ان است.

هر وجودی به خودی خود دارای ارزش نیست.ارزش گذاری ان به طور مستقیم به دست انسان صورت می گیرد.انسان نیز نمی تواند نسبت به تمام موجودات یک نظر و ارزش گذاری داشته باشد.انچه از وجود "اب"ارزش گذاری می گردد با وجود"کوه" صورت نمی گیرد.حتی نیازها هم مانند هم طبقه بندی نمی شوند.انسان به تفریح و گردش نیازمند است اما انسان های فراوانی وجود دارند که ان را در سیستم زندگی خود جای نمی دهند.

نظریه پردازی قضیه ای است که در دایره ی علم و اگاهی قرار می گیرد.علما و دانشمندان وجود ان را برای تغییرات لازم می دانند.مردم عادی نیز با دیدن تغییرات به ان ها می پیوندند و همراه می شوند.همه از مزایای پیشرفت استفاده می کنند.اثرات نظریه پردازی برای بسیاری بعد از اجراست.

ما ان را از دیدگاه علم مورد تحلیل قرار می دهیم.دانشمندان حتی قبل از ایجاد ان هم در باره اش تحلیل ها انجام می دهند.وجود ان ها تا چه اندازه در نگه داری علم و دانش و به حرکت انداختن قطار پیشرفت موثراست؟ان را چگونه باید دید؟

شکی نیست که در دیدگاه عوام این قضیه قابل بررسی نیست.حتی به کارگیری واژه ها هم در میان ان ها طریق خاص خود را دارد در حالی که در دایره ی علم این چنین نیست.منظور این است که ایا واژه ی"اهمیت" که در سخنان زیاد به کار می رود با واژه ی "ضرورت" که ان نیز کاربرد فراوانی دارد متفاوتند؟

نظریه پردازی که امری درون علمی است نسبت به واژه ها حساسیت خاصی دارد.به کار گیری ان ها را در مناسبت های مختلفی انجام می دهد.نظریه پردازی دارای اهمیت است یا اینکه وجود ان ضرورت دارد؟همین معنا در واژه های دیگر نیز به کار می رود.

تفاوت میان اهمیت و ضرورت نشان دهنده ی عمق شناخت فرد نسبت به ان هاست.گاه دیده شده که در سخنان ، هر دو را با هم به کار برده اند مانند اینکه کسب علم دارای اهمیت و ضرورت است.واقعیت این است که ان ها دو واژه ی جداگانه هستند.هرکدام معنایی را منعکس می کنند لذا،  نظریه پردازی به همراه هر یک از ان ها یک برداشت را انعکاس می دهد.

نظریه پردازی برای ما اهمیت  دارد یا ضرورت؟گاه ممکن است گفته شود که ایا نظریه پردازی دارای اهمیت و ضرورت است؟به کاربردن این واژه ها در کنار هم تنها یک محاوره ی معمولی است که حتی در میان دانشجویان و اساتید به کار می روند.این جدای از محاورات علمی است که ما انتظار داریم در باره ی نظریه پردازی مطرح شود.

شاید معنا شناسی هر دو واژه کمک دهنده ی خوبی در این ارتباط باشد.اهمیت از نظر مفهومی یعنی اینکه نظریه پردازی بودنش بهتر از نبودنش است .یعنی اگر باشد خوب است اما اگر نباشد زیان چندانی حاصل نمی گردد.مثال ان میوه است.اگر در سفره ی ما میوه وجود داشته باشد خوب است ولی اگر نباشد فرد دچار مشکل نمی شود.

ضرورت از نظر معنایی یعنی اینکه نظریه پردازی باید باشد و اگر نباشد جامعه قادر به حرکت نیست.مثال ان "اب" است.اگر انسان بدون اب باشد مرگ او را می بلعد.ضرورت چنین معنایی می یابد.اگر در محاورات گفته شود که تحصیل دارای اهمیت است یعنی اینکه باشد خوب است اما اگر نباشد انسان به ادامه ی حیاتش می پردازد و مشکلی برای بقای نسل به وجود نمی اید.

بدون شک در دیدگاه توسعه و پیشرفت علمی "نظریه پردازی"یک ضرورت است.وجودش با حرکت های رو به جلو در ارتباط است.علما و دانشمندان ان را مرگ و حیات علم می دانند.توسعه ی علم در گذر تاریخ مدیون نظریاتی است که از طرف علما و نخبگان ارائه شده اند.

ضرورتی که نظریه پردازی اعمال می کند مانند مرگ و زندگی انسان به وسیله ی اب است.علم باید پیشرفت کند.تغییر باید صورت گیرد.نسل ها باید بهتر شوند.زمان نیازمند به تحولات است.تحول بدون اگاهی امکان ندارد.اگاهی نمی تواند با سکون همراه باشد.حرکت های جدید علمی همراه با ارائه ی نظریات شدت می گیرند.

ممکن است بعضی این ضرورت را اهمیت بدانند.این را در جامعه می توان یافت اما به طور یقین این دیدگاه علم و علما نیست.سکون در علم وجود ندارد.این حرکت به انرژی نیازمند است.جای بسی تعجب است که کشورهایی وجود داشته باشند تا ان را در درجه ی دوم خود قرار دهند.جایگاه تغییرات ان ها ، نشانه ی چنین دیدگاهی است.

نظریه پردازی نیاز امروز جوامع بشری برای برون رفت از وضعیت فعلی است.انسانیت در دنیای امروز مدفون می شود.نظریات جامعه شناسانه و اصلاح گرایانه دوای چنین دردهایی است.مرگ و زندگی انسانیت در درون ان نهفته است.نظریه ، حرف جدید برای از بین بردن حرف های کهنه و غیر قابل اجرای دیروز است.

نظریه پردازی تحول ایجاد می کند.عامل مهمی برای تشخیص تغییرات است.مشوق بزرگی برای پذیرش داده های جدید است.پیشرفت های فردی را ایجاد می کند.ما باید این ضرورت را با تمام وجود حس کنیم.ما خواستار پیشرفت هستیم.بدون نظریه پردازی تنها در انتظار کار دیگران می مانیم.

باید کار کرد.این بخش از علم را باید احیا کرد.اجازه ی ازادی فکر و اندیشه را داد.مرگ ذهن ها با قفل نمودن ان ها ایجاد می شود.فضا برای ارائه ی نظریات باید باز بماند.شایسته ها با نظریه پردازی نمایان می شوند.

در دنیای دیکتاتوری،  انتظار حفظ وضعیت موجود امری مسلم به حساب می اید.باید نگاهی دوباره به نظریات نمود.این ضرورتی بزرگ برای جهانی توسعه یافته است.نظریه پردازی کاری علمی است که در حیطه ی تعهدات علما قرار می گیرد.