استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: نگاه افراد به اطراف خود دارای ویژگی های منحصر به فرد خودی است.این نگاه مانند دیدن پشت عینک های مختلف نزد انسان هاست.رنگ عینک نوع دید او را تعیین می کند.هر آچه قوی باشد،قوی دیده می شود.در دیدگاه ها هم همین حالت وجود دارد.

نگرش ،نوع نگاه انسان ها به رویدادها و اتفاقات زمانه است.نگرش ها  دارای دایره های متفاوتی هستند.نگرش یک دانشمند نسبت به دنیای اطراف خود بسیار وسیع تر از یک انسان عادی است.بدیهی است که عملکرد انسان ها به اندازه ی نگرش آن ها مورد انتظار قرار می گیرند.

نگرش کوتاه نشان دهنده ی تفکرات کوته نیز می گردد.چنین فردی به دور خود دیوارهایی ترسیم می کند تا دنیای وسیع تر را نبیند.نگرش وسیع در دایره ای بزرگ جهت می گیرد و در همان حدود هم عکس العمل نشان می دهد.این دیدگاه در باره ی تمامی انسان ها قابلیت اجرا دارد.

نظریه پردازی هم در تحلیل های علمی به جهت نگرش ها سوق داده می شود.نظریاتی که دارای کاربرد های منطقه ای هستند، از طرف کسانی ارائه می گردند که دارای نگرشی منطقه ای و محلی می باشند.ما این را می پذیریم که نظریات دارای دامنه های متفاوتی هستند.

دامنه ها بدون شک با نگرش های نظریه پرداز از یک سو و نظریه پذیران از سوی دیگر در ارتباطند.هر اندازه بعد نظریات وسیع تر باشند،نگرش نظریه پردازان نیز وسیع ترخواهند بود.از سوی دیگر نگرش وسیع نظریه پذیران نیز تابع همین قاعده می گردند.نگرش ها با نظریات در وسعت ،ارتباط دارند.

شاید بیهوده نباشد اگر گوییم که برای پذیرش نظریات وسیع باید نگرش نظریه پردازان را وسعت دهیم.نظریه ای که برای حل یک مشکل طایفه ای ارائه می گردد،نظریه پردازش محدود به تعصبات فامیلی و قومی خود است.این حالت گرچه ممکن است مفید هم باشد اما از دیدگاه نگرشی بسیار محدود و ناموفق است.

نگرش های ملی گرایانه هم محدود به نظریات ملی می شوند.کسانی که دارای نگرش تعصبی کشوری هستند و یا نگرش نژاد پرستانه دارند،تمامی کوشش های خود از جمله نظریه پردازی را در همان محدوده انجام می دهند.این نوع نگرش ها محدود کننده ی فعالیت های علمی می شوند.

نگرش یک حالت شخصی است و مختص شخص نظریه پرداز در ارائه می گردد.کسانی که خود را نظریه پرداز می دانند باید نوع دید خود را فراتر از محدوده های خانوادگی، محلی،فامیلی،ملی و یا قاره ای گسترش دهند.ما انتظار داریم که نگرش نظریه پرداز به وسعت انسان ها باشد.

دوربین نگرشی باید به اندازه ای قوی باشد که بتواند برای مشکلات جهانی و انسانی نظریه پردازی کند.این نوع نگرش ، انسان ها را از یک جنس می داند و انسانیت را جوهره ی اصلی تمامی کسانی می داند که آدمی نامیده می شوند.مشکلات یک انسان سختی  تمامی انسان هاست.

طبیعی است که میان نگرش و سطح آگاهی ها رابطه ای تنگا تنگ وجود دارد.وقتی دانشمندی در یک گوشه ی جهان تمامی دردهای انسانی را در جنگ و خونریزی می بیند،خود را محدود به یک محله یا کشور ننموده است.او انسانیت را خوب می فهمد و خود را در یک نژاد محدود نمی کند.

ما در فعالیت نظریه پردازی به دنبال نظریات کوتاه مدت و گذرا نیستیم.نگرش کوتاه را خطرناک می بینیم.امیدواری به نگرش های وسیع را بیشتر از سایر نگرش ها تلقی می کنیم.گرچه مخالف با نظریاتی که قابلیت حل مشکلات منطقه ای را دارند، نیستیم اما اگر این نظریه پردازی در همین حد بماند نگران هستیم.

باید اطلاعات نظریه پذیران را هم افزایش دهیم.ما منطقا و عرفا در برابر انسانیت مسئولیم.منظور ما در این بخش نظریه پردازان هستند که با دادن نظریه  های خود قصد تغییر، تحول و تکامل انسان ها را دارند.دنیای علم در شرایطی به پیشرفت می رسد که جنس نظریه ای آن انسانیت و آدمیت باشد.جنس آدمیت و انسانیت را نظریه پردازانی درک می کنند که دارای نگرش های جهانی باشند.

نگرش اجازه ی حرکت کند تر یا تند تر را می دهد.نظریه تابع نگرش کوتاه، به طور حتم کوتاه خواهد بود همان طوری که نظریه ی دارای نگرش وسیع نیز وسیع خواهد بود.دانشمندان و علمای نظریه پرداز نمی توانند نگرش کوتاه داشته باشند.

ان ها به وسعت کره ی زمین و در مواردی بالاتر از آن دید دارند.آن ها چشم طبیعی ندارند که با آن دنیا را ببینند.آن ها چشم درونی و تابع معلوماتی را دارند که انسان دیدی نوعی از آن را تشکیل می دهد.نگرش نظریه پردازی باید به وسعت آن چیزی باشد که ما آدمیت می دانیم.دیدن صحنه های جنگ و خون ریزی برای آن است که یا نظریه پردازان،یا نظریه پذیران و یا هر دو دارای نگرش کوتاه نژادی هستند.

آرامش انسان در قید نظریاتی است که احساس همگانی بودن را به وجود آورد.نظریه ای که تابع نگرش کوتاه می گردد در وسعت بیشتری قابلیت پیشروی ندارد.امریکایی یا انگلیسی و ایرانی بودن تنها واژه های شناختی برای تفاوت های تشخیصی هستند.

از نظر نظریه پردازی ، تمامی آن ها انسان هایی هستند که حق دارند آزاد باشند و آزاد زندگی کنند.برای ایجاد نظریات وسیع باید روی نگرش های وسیع کار کرد.نژاد پرستی را به زباله ها انداخت و آدمیت را به روشنی دید.این چنین نگرشی باعث نجات انسان ها از وضعیت فعلی می گردد.