استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی: حالات مختلفی که در انسان وجود دارند او را از سایر حیوانات جدا می کنند.علاقه یکی از این حالات است که جنبه ی درونی دارد و انسان را به سمتی و سویی می کشاند.از نظر علمی قابل پذیرش است و دارای دو جنبه ی ذاتی و اکتسابی است.ذاتی آن به دلیل همراه بودن در زمان تولد و اکتسابی بودن به دلیل تاثیر محیط در ایجاد آن است.گاه یک شکل و در مواردی هر دو مستتر می گردند.

علاقه به نوع عملکرد دارای تاثیر فراوانی در دنباله روی و یا ایجاد خستگی است.اگر کاری با توجه با علاقه صورت گیرد، کمتر ایجاد خستگی می کند.کشش های دانشمندان در باره ی یک موضوع و دادن طرح و نظریه در باره ی آن حداقل در یک باب تحت تاثیر علائق او قرار می گیرند.

نظریه پردازی هم به عنوان یک فعالیت جهت دار بدون تردید تحت تاثیر علائق قرار می گیرد.این علاقه در دو جنبه قابل بررسی است.اول از باب نظریه است که در ان شخص نظریه پرداز با اینکه در رشته ای متخصص است اما ممکن است میزان علاقه مندی او به بخشی  بیشتر باشد.

از نظر دیگر هم علائق دارای تاثیر شگرف در موفقیت و یا عدم ان هستند.اگر نظریه پذیران نسبت به موضوعی که در نظریه مطرح می شود تمایل نشان دهند، اجرای آن با مشکلات کمتری روبرو می شود.کشش و تمایل  درونی انسان هاست که عکس العمل های متفاوتی را ایجاد می کند.

نظریه پرداز شخصی است که در رشته ی خود آگاه و مسلط است.او ریز بین تر از سایر افراد متخصص در رشته ی خویش محسوب می گردد.در درون رشته هم موضوعات فراوانی وجود دارند.گرچه مسائل دیگری مانند نیاز ها و مشکلات می توانند در نظریه پردازی موثر باشند اما بدون شک در شرایط آزاد، علاقه ،مهم ترین تاثیر را داراست.

نظریه پرداز بر روی موضوعات جدید کار می کند اما زمانی که قصد مانور و تمرکز را دارد بدون شک کشش او مهم ترین عملکرد را خواهد داشت.برای نظریه پرداز هم موضوع و هم جنس آن دارای کشش های متفاوتی است.

مثلا نظریه پرداز علوم اجتماعی ممکن است خود را در باره ی موضوع انحرافات مقید بداند اما کدام نوع از انحرافات را مطرح نماید؟ بدون شک علاقه ی او به دانستن بیشتر و حل آن نوع مشکل دارای تاثیر مضاعف است.

در جهان غرب تلاش های صرفا علمی و گاه بدون توجه به جنبه های انسانی،نوع علاقه ی نظریه پردازان در این زمینه است.از طرف دیگر نظریه پذیران هم چنین کششی را دارا هستند.وقتی در غرب نظریه همجنس بازی را مورد تایید قرار می دهند، این نشان از تمایلات ان هاست.

گاه در جهان علم تصمیم گیری ها به سمت و سویی خاص است.در چنین حالتی برای ایجاد علاقه ی اکتسابی دست به فعالیت می زنند.دادن پاداش، مشهوریت، مطرح کردن فرد در محافل، مصاحبه های تلویزیونی، انعکاس در جراید، پوشش مالی و دادن مسئولیت این هدف را به ثمر می رساند.نتیجه ی کار ،ایجاد علاقه در همان سمت و سویی است که جهان علم می خواهد.

علائق ذاتی قابل از بین رفتن نیستند.آن ها را تنها می توان کنترل کرد.تنها علائقی می توانند در سمت و سوی اهداف خاص حرکت کنند که جنبه ی اکتسابی داشته باشند.به همین نظر است که در فعالیت نظریه پردازی تلاش های معنا داری برای کشاندن نظریات به سوی اهداف شخصی و گاه سیاسی انجام می گیرد.

درون انسان ها بدون شک مایه ی اصلی در نظریه پردازی است.گاه به شکل نظریه و گاه به شمایل نظریه پذیری است.ما معتقدیم که علم به تنهایی نمی تواند مشکلات انسان ها را حل کند . فراتر از آن باید گفت که شاید بسیاری از مشکلات انسان ها از درون علم هم باشد.

علم به خودی خود تولید نمی شود.نظریه ای بدون دخالت انسان شکل نمی گیرد.خواست آدمی در آن بی تاثیر نیست.نظریه برای انسان هاست.هرگز برای آدم خاصی تدوین نمی شود.حال اگر علاقه ی خاص یک فرد نظریه پرداز را به سمتی معین و غیر انسانی سوق دهد، اشکال از انسانی است که این نظریه را مطرح کرده است.

علاقه را باید انسانی نمود.شاید این یک اشکال باشد که علاقه را تنها معیار نظریه پردازی تلقی نماییم.کسانی که به جرم و جنایت علاقه مندند و از آزار دیگران لذت می برند، نظریه های مردم آزاری را زودتر از دیگران می پذیرند و حتی زمینه های آن ها را فراهم می کنند.

بسیاری از نظریاتی که امروز در باره ی اثرات منفی داروها ارائه می شوند، جنبه ی اقتصادی دارند.گاه رقابت های درونی یک مجموعه این حالات را به وجود می آورند.علاقه ی تولید کننده به فروش بیشتر محصول خود به ازای بیرون نمودن رقیب، کار را به دادن نظریه ای خاص منتقل می کند.

نظریه پردازی کاری است انسانی و به منظور کمک به انسان ها در جهت رفاه و آسایش بیشتر است.کاری است علمی برای پیشرفت های جهانی و کاری است درونی که به طور مستقیم تحت تاثیر مسائل انسانی قرار می گیرد.باید علائق را مورد توجه قرار داد.آن نوع از علائق که جنبه ی اکتسابی و آموزشی را دارند، باید در جهت مسائل انسانی راهنمایی نمود.

نظریه پرداز انسان است و دارای علائق و کشش هاست.ما این را می پذیریم و مورد تاکید قرار می دهیم اما در فعالیت های علمی علائقی را مفید می دانیم که جنبه ی انسانی دارند و آدمیت را مورد توجه ی خود قرار می دهند.نظریه پرداز باید علاقه به انسانیت و آدمیت داشته باشد و در جهت رشد و تعالی آن ها کوشش نموده و نظریه ارائه دهد.