فاطمه قناد: سیزدهم رجب سالروز ولادت امام علی(ع) پیشوای عدالت، راستی و یگانه مولود کعبه است. مولای شیعیان جهان که با عطر وجودش این عالم خاکی را سرشار از رایحه ی دلنواز معنویت و عبودیت کرد و با مجاهدت و ایستادگی بی همتایش، دشمنان خاندان اهل بیت(ع) را حیرت زده ساخت. اویی که سرچشمه ی زلال انسانیت و آموزگار اخلاق و پارسایی بود.

نیمه نخست رجب فرستادگان حق، مژده ی میلاد پر برکت یکی از برگزیدگان یکتای بی همتا را به عالمیان دادند تا بیاید و گستره ی گیتی را مملو از خوبی، نیکی و سعادت کند و آموزنده ی درس عزت، شرافت و رادمردی به تمامی نسل ها شود و معلم اخلاق، سیرت و انسانیت لقب گیرد.

او، علی ابن ابیطالب(ع) نخستین پیشوای مسلمانان جهان و پدر تمامی یتیمان بود، والامقامی که پروردگار، کعبه، خانه ی مقدس خویش را مامنی امن برای لحظه ی میلادش قرار داد و این گونه فاطمه بنت اسد از پرهیزگارترین بانوان و همسر گرامی حضرت ابوطالب(ع) به فرمان خدا، قدم در آن گذاشت تا عرشیان او را برای تولد مولود کعبه یاری رسانند.

نام حضرت علی (ع) در لغت از علوّ، به معنای والایی گرفته شده که در روایت های گوناگون نیز به ملحوظ بودن این معنا در نامگذاری ایشان اشاره شده است. این نام در آن زمان در نوع خود منحصر به فرد به شمار می رفت زیرا نمونه ای از این اسم پیش از آن در منابع نیامده بود.

حضرت علی(ع) پس از برگزیدن شدن حضرت محمد(ص) به پیامبری، نخستین فردی بود که به اسلام ایمان آورد و در مدت سه سال دعوت مخفیانه و پس از آن دعوت آشکار به اسلام ایشان را در مسیر سنگین رسالت یاری رساند.

راه و روش حضرت علی(ع) از سرسپردگی کامل او در برابر فرمان پروردگار نشات می گرفت و بر پایه ی اسلام ناب محمدی شکل گرفته بود.

پس از هجرت پیامبر اسلام(ص) به مدینه مسلمانان شاهد جانبازی و فداکاری حضرت علی(ع) در میدان جهاد و ضبط و نگارش آیات قرآن کریم به وسیله ی ایشان شدند. آن حضرت آیه های قرآن را با دقت فراوان می نگاشتند و به همین دلیل این امام همام را از کاتبان وحی و حافظان قرآن به شمار می آورند. همچنین در این زمان حضرت محمد(ص) فرمان اخوت و برادری مسلمانان را صادر کردند و با امیرالمومنان(ع) پیمان برادری و اخوت بستند.

پیامبر اکرم(ص) پس از پایان مراسم حج در آخرین سال زندگانی پر برکتشان، در هنگامه ی بازگشت خویش در غدیرخم در نزدیکی جحفه به کاروانیان دستور توقف دادند، حضرت محمد(ص) در آن لحظه به فرمان پروردگار باید رسالت خویش را به سرانجام می رساندند.

ایشان در خطبه ای حضرت علی(ع) را جانشین و برادر خویش معرفی کردند و فرمودند:«هر کس که من مولا و رهبر او هستم، علی هم مولا و رهبر او است.»

اما پس از وفات حضرت محمد(ص)، علی ابن ابیطالب(ع) به دلیل شرایط خاص آن روزگار از حکومت کناره گرفت و به هدایت گری و راهنمایی جامعه پرداخت تا آن که پس از 25 سال دوری از حکومت، ایشان خلافت را برعهده گرفتند تا عدالت راستین و اسلام ناب محمدی را گسترش دهند.

سرانجام دشمنان خاندان اهل بیت(ع) وجود مطهر امیرالمومنان را بر نتافتند و در پی قتل ایشان برآمدند و این گونه ابن ملجم مرادی از گروه خوارج در نوزدهم رمضان 40 هجری در هنگام انجام فریضه ی الهی آن امام همام را مجروح کرد و حضرت علی(ع) پس از 2 روز در بیست و یکم رمضان به شهادت رسیدند و جهان اسلام را سوگوار فراق خویش کردند.



**پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز میلاد حضرت علی(ع) با حجت الاسلام جواد نوروزی گوهر کارشناس امور دینی به گفت و گو پرداخته است.

حجت الاسلام جواد نوروزی گوهر در رابطه با معیارهایی که سبب می شود فردی از طرف خدا، مسوولیت امامت و رهبری یک جامعه را بر عهده بگیرد، گفت: با استناد به آیه ی 124 سوره ی بقره که خداوند می فرمایند:« لا ینال عهدی الظّالمین» به معنای آن که هیچ وقت عهد من به ظالمین نمی رسد. می توان گفت عهد، خلافت و جانشینی خداوند به افرادی که به هر شکلی ظلم کرده باشند و تنها به انسان هایی که معصوم از هرگونه گناه باشد، می رسد. هنگامی که این موضوع را در شخصیت امیرالمومنان بررسی می کنیم در می یابیم که ایشان از تمامی فضلیت های رفتاری مورد نیاز رهبری و پیشوایی یک امت برخوردار بوده است، ویژگی هایی همچون صداقت گفتار و رفتار، دوری از شرک و تقوای الهی همگی در زندگی حضرت علی(ع) مشاهده می شود و این امر سبب می شود تا پروردگار ایشان را به عنوان رهبر و جانشین جامع خویش انتخاب کند.

این کارشناس امور دینی با بیان این موضوع که روایت های گوناگون به فضیلت های حضرت علی(ع) اشاره دارند، اظهار کرد: در احادیث و سخنان مختلف شاهد ویژگی های بی همتای امیرالمومنان هستیم هنگامی که پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: «ای علی(ع) تو برای من همچون هارونی برای موسی(ع)» این منظور به مردم می رسد که علی ابن ابیطالب(ع) جانشین رسول اکرم(ص) هستند. همچنین پاسخ به ندای و هدایت پروردگار پس از مبعث پیامیر(ص) از طرف حضرت علی(ع) نشانه ی شایستگی کامل ایشان برای پذیرفتن رهبری مردم و جانشینی حضرت محمد(ص) است.

وی درباره مخالفت برخی از افراد با حکومت حضرت علی(ع) پس از رسول نبی اسلام، بیان داشت: متاسفانه در جهان هستی برخی از افراد همواره درگیر دنیاخواهی و قدرت طلبی بوده و هستند. هنگامه ای که پیامبران برگزیده شدند و در اریکه ی قدرت پادشاهان در زمان های گوناگون قرار گرفتند و راه و روش نادرست آنان را گوشزد کردند، آنها منافع خویش را در خطر دیدند، زیرا برایشان سخت بود که فردی بیاید و زندگی سالمی داشته باشد و به مردم، معیار سنجش بدهد که تا آنها این پرسش را از خود بپرسند که چرا دیگر افراد این گونه نیستند و این نخستین دلیل برای مخالفت و مقابله ی دیگران بود زیرا آن ویژگی را در زندگی خود نمی یافتند. همین امر نیز سبب شد تا با ولایت حضرت علی(ع) به مخالفت بپردازند، زیرا اگر حضرت علی(ع) حکومت را عهده دار می شد، راه و روش پیامبر اکرم(ص) را در پیش می گرفت و این برای منفعت طلبان و دنیا طلبان مطلوب نبود و به همین دلیل در برابر موضوع ولایت ایشان موضع گرفتند. آنها با وجود سفارش حضرت محمد(ص) بر جانشینی حضرت علی(ع) در مقابل ایشان ایستادند تا مردم را از یک هدایت بزرگ و الهی محروم سازند، اما ایشان هیچ گاه از راهنمایی مردم دست نکشیدند و به روش های گوناگون به هدایت گری جامعه روزگار خود ادامه دادند.

حجت الاسلام جواد نوروزی گوهر با اشاره به اینکه مقام امامت در واقع یک شان الهی است و نیازی به تایید آن از طرف دیگران نیست، گفت: امامان وظیفه شان هدایت و رهبری مردم بوده است در صورتی که حکومت داری را نیز در اختیار داشتند، مدیریت جامعه را هم برعهده می گرفتند، اما هیچگاه وظیفه ی امامتشان از عهده ی آن بزرگواران برداشته نمی شد. حضرت علی(ع) هم در برهه ای که از حکومت دور بودند به قضاوت و فتوا می پرداختند زیرا همگان در آن زمان به مبانی دینی آشنایی نداشتند. ایشان در میان مردم با سخنرانی و خطابه هایی که انجام می دادند به هدایت جامعه ی خویش می پرداختند و اگر مشکل ارشادی نیز وجود داشت، برطرف می کردند. بسیاری از احادیث نهج البلاغه و خطبه های امیرالمومنان(ع) پیش از حکومت این امام همام بیان شده که نشانه ی حضور همیشگی ایشان در میان مردم است.

این کارشناس امور دینی در ادامه بیان داشت: مردم پس از چندین سال به راه و روش پیامبر(ص) احساس نیاز کردند و آنانی که سیره، حکومت داری، تقوا، عدالت و حسن خلق ایشان را دیده بودند در مقام سنجش برآمدند و هیچ انسانی را شایسته تر از امیرالمومنان(ع) برای دستیابی آنان به سعادت حقیقی نیافتند. زیرا تنها ایشان قادر بود تا سنت حضرت محمد(ص) را دگربار زنده کند و به قوانین الهی جامه ی عمل بپوشاند، به همین علت مردم خواهان حکومت داری آن امام همام شدند. هر چند باز هم افرادی منفعت طلب در راه حکومت به کارشکنی پرداختند. در یک نتیجه ی کلی می توان گفت که علی ابن ابیطالب(ع) تنها فردی بودند که می توانستند مسیر نبوی را به نیکی ادامه دهند.

وی پرهیز از خویشاوند سالاری را یکی از ویژگی های بارز حکومت امیرالمومنان(ع) عنوان کرد و افزود: حضرت علی(ع) نماینده ی حکومت الهی محسوب می شود که این حکومت شعارش را شایسته سالاری عنوان کرده است. همان طور که پروردگار در آیه ی 13 سوره ی حجرات می فرمایند:«إِنَّ أَکرَمَکُم عِندَاللّهِ أَتقَاکُم» به این معنی که گرامی ترین شما نزد خدا پرهیزکارترین شما محسوب می شود. بنابراین حضرت علی(ع) که قرار است سیره ی الهی را در جامعه نهادینه کند، برایشان مهم است که افرادی در پست های گوناگون قرار بگیرند که شایسته ترین هستند. برای نمونه در بررسی سیره ی حکومتی ایشان در می یابیم، هنگامی که برادر آن امام بزرگوار درخواست می کند تا از حکومت بهره ای ببرد، حضرت علی(ع) در برابر او می ایستاد یا زمانی که برخی گفتند که ما سال ها در کنار پیامبر(ص) بودیم به همین دلیل خواهان مقام هستیم، علی ابن ابیطالب(ع) می فرماید که حضور شما در کنار رسول نبی(ص) دلیل بر شایستگی شما نیست؛ مهم آن است که توانمندی کافی و لازم داشته باشید. حضرت علی(ع) خواهان نهادینه کردن حکومت الهی در جامعه بود و به همین علت در رفتار ایشان شاهد توجه به عدالت و شایستگی افراد هستیم زیرا مصلحت دین و مردم برای آن امام والامقام از هر چیزی مهم تر بوده است.

حجت الاسلام جواد نوروزی گوهر درباره ی زندگی فردی امیرالمومنان(ع) گفت: زندگی حضرت علی(ع) چند شاخصه دارد، یک رویکرد، رویکرد اجتماعی زندگی علی ابن ابیطالب(ع) محسوب می شود که در رابطه با حضور ایشان در اجتماع و در میان مردم است. اما یک رویکرد دیگر، رویکرد فردی زندگی ایشان به شمار می رود و آن نوع رابطه علی ابیطالب(ع) با همسر گرانقدر و فرزندانشان است. در یک نگاه به زندگی ایشان متوجه می شویم در آن فضا و سختی که در آن روزگار حاکم بود، نخستین پیشوای مسلمانان فرزندانی صالح را در کانون خانواده تربیت و به جامعه تحویل می دهد که بعدها با رشادت و شجاعت بی مانندشان جهانیان را حیرت زده می کنند. این فرزندان با تربیت و تعلیم حضرت علی(ع) رشد یافتند و با بهترین صفت های انسانی آشنا شدند. این امام والامقام فردی است که در امور منزل به همسرشان کمک می کند و این موضوع را جهاد لقب می دهد. همواره مردم را سفارش می کند تا با فرزندانشان بازی و در تفریحات آنان شرکت کنند. این روحیه ی لطیف حضرت(ع) با فرزندانش در واقع بیانگر این جمله است که برخی می گویند ایشان جامع اضداد بود، به صورتی که در جنگاوری آن گونه قاطع و در ارتباط با فرزندان و کودکان آنقدر مهربان بودند.

وی ضمن اشاره به این نکته که یکی از کارهایی که مسوولان فرهنگی می توانند انجام بدهند، توجه به زندگانی فردی و وجودی اهل بیت (ع) است، اظهار کرد: باید به صورت عملیاتی و کاربردی در قالب های گوناگون ابعاد مختلف زندگی پیشوایان اسلام را به مردم معرفی و سیره ی رفتاری اهل بیت(ع) را برای مردم ملموس کنند زیرا جامعه باید با نوع رابطه ی خانوادگی بزرگان دین آشنا شود. همچنین باید راه و روش عملی زندگی آنان را در زمینه ی فرهنگی مورد بررسی قرار دهند تا درس آموز باشد و به نهادینه سازی این امر در فضای آموزشی کشور بپردازند. در زمینه ی هنری نیز می توانند، رفتارهای زیبای اهل بیت(ع) را به تصویر بکشند تا جامعه بهره های لازم و کافی را در این مسیر ببرد. آن چه قابل بیان است این نکته به شمار می رود که آنان انسان هایی دست نیافتنی نیستند و آمده اند تا جامعه را هدایت کنند، ما باید آن بزرگواران را الگوهایی دست یافتنی کنیم.

حجت الاسلام جواد نوروزی گوهر در پایان با اشاره به رفتار امیرالمومنان(ع) با ابن ملجم مرادی گفت: ایشان نخست به فرزندان خویش سفارش کردند که او را مورد بخشش قرار دهند و در صورتی که خواستند ابن ملجم مرادی را قصاص کنند، تنها یک ضربه به او بزنند. ایشان همواره هدف خود را خارج نشدن از حدود الهی قرار می دادند. این فریادگری حضرت علی(ع) برای تمامی عالم هستی است، اگر قرار بر این باشد که در زندگی به حیات طیبه برسیم، عدالت خواهی شرط این حیات است. اگر به ندای عدالتخواهی، رافت و مساوات ایشان در دنیای کنونی توجه می شد، شرایط جامعه ی جهانی این گونه نبود. حضرت علی(ع) همیشه شعار خود را حفظ احترام برادران دینی و غیردینی اعلام می کردند و می فرمودند که حتی به اسیران در جنگ ها نباید بی احترامی کرد. این ویژگی سبب می شود که ایشان وصیت کند تا قاتل این امام را فرزندانشان ببخشند، زیرا برای علی ابن ابیطالب(ع) تنها رضایت پروردگار مهم است و در خاتمه گفت و گو باید بیان داشت که اگر جامعه امروزی به مرحله ای برسد که رضایت خدا برایش مهم باشد بسیاری از مشکلات کنونی برطرف خواهد شد.