حمید فیضی: در جامعه ما و غالب جوامع جهان سوم، سياست‌مداري و حساسيت آن درست فهم نشده و به همين دليل، هر کسي که مجذوب پلاک‌هاي سياسي، ماشين‌هاي ضد‌گلوله، پنهان کاري‌هاي امنيتي فوق‌العاده جذاب، باديگاردهاي شخصي، انعکاس خبري سخنراني‌ها، حمايت مردمي، شهرت و‌‌... مي‌شود سعي مي‌کند خود را به اين عرصه وارد کند. در طول تاريخ کشورمان و از زمان مشروطه به بعد، که دولت به معناي مدرن آن شکل گرفته افراد زيادي را مي‌بينيم که به عرصه سياست وارد شدند و به شهرت رسيدند ولي بعد از خروجشان از اين عرصه، و با گذر زمان، وقتي که تاريخ به کرسي قضاوت وارد مي‌شود تنها يک سوال بزرگ بر جا مي‌ماند و آن اينکه چرا؟ اين سوال بر خلاف کوتاهيش، به وسعت ايران و سرنوشت آن بزرگ است. چرا او آمد؟ با چه هدف و برنامه اي آمد؟ اگر نمي‌آمد بهتر نبود؟ دستاورد او؟ دکترين سياسي او؟ منطق کلام او؟ وقتي او را در کنار سياستمداران به نامي‌چون کسينجر، چرچيل، بيسمارک، جوزف ناي، برژنسکي، کنت والتز،جان مرشايمر،‌ هانتينگتن قرار مي‌دهيم با صحنه اي روبرو مي‌شويم شبيه به زماني که يک خرافه‌پرداز را در کنار يک پزشک قرار مي‌دهيم. بله اگر در دوران انتخابات سري به حوزه‌هاي انتخاباتي بزنيد خرافه‌پردازان زيادي را مي‌بينيد که با نگاهي غير‌علمي ‌و غير‌واقع بينانه و با آمارهاي کاملا اشتباه سعي دارند براي خود رأيي جمع کرده و خود را به کرسي قدرت برسانند و از لذت قدرت، بهره‌مند شود. در حالي که عرصه سياست، انسان‌هايي را مي‌طلبد که به مثابه يک پزشک ماهر، علاوه بر شناخت آناتومي ‌جامعه خود به لحاظ ساخت و بافت جغرافيايي، جمعيتي، نظام اقتصادي، نظام حقوقي، تاريخي، فرهنگي و سويه‌هاي رواني جامعه خود و جوامع ديگر، در سطح منطقه اي و جهاني، شناختي لازم داشته و بيماري‌هاي جامعه خود را در سطوح مختلف، به موقع تشخيص داده و در نهايت، در رفع و درمان اين بيماري‌ها از علوم ديگر استفاده کرده و سلامت را به جامعه بازگرداند. در واقع همانطور که يک پزشک، در رسيدن به غايت خود يعني درمان، بايد: 1- مکانيزم بدن را بشناسد. 2- آشنايي اجمالي با علوم مرتبط داشته باشد. 3- علت يا علل اختلال در بدن را تشخيص دهد. 4- با استفاده از هنر فردي و يافته‌هاي علوم ديگر بيماري را درمان کند، به همين شکل البته با تفاوت‌هاي روشي و معرفتي خاص خود، يک سياستمدار بايد: 1- کشور خود را به لحاظ ساخت جمعيتي، جغرافيايي، حقوقي، اقتصادي، فرهنگي و قومي‌به مثابه يک کليت به هم پيوسته تحت عنوان دولت بشناسد.2- ‌آشنايي اجمالي با علوم مرتبط (الهيات، تاريخ، اقتصاد، جغرافيا، رياضيات و آمار، روانشناسي، فقه، حقوق‌و‌...) داشته باشد. 3- آنتي سيستم‌ها دولت و اختلال (Disorder) در سيستم را به خوبي تشخيص دهد‌. 4- براي رفع اين اختلال از فن سياسي فردي و يافته‌هاي ديگر علوم کمک گرفته و تعادل را به جامعه برگرداند. اما اين اتفاق در جامعه ما نمي‌افتد و اکثرا ديده مي‌شود که سياستمداران به جاي تمرکز بر مملکت‌داري تمرکز خود را صرف پيروزي در انتخابات بعدي مي‌کنند و سرنوشت شايسته‌اي را براي اين دولت و مردمش برنامه‌ريزي نمي‌کنند و ما امروز دانشجوياني را مي‌بينيم که بعد از فراغت از تحصيل، تنها به يک چيز فکر مي‌کنند و آن تباهي عمر است. استعدادهايي را مي‌بينيم که ديده نمي‌شوند. دادگاه‌هايي را مي‌بينيم که خلوت نمي‌گردند. تورمي‌را مي‌بينيم که کاهش نمي‌يابد. کينه‌هايي را مي‌بينيم که چشم اندازشان صلح نيست. اختلاس‌هايي را مي‌بينيم که تعجب احدي را ديگر بر نمي‌انگيزد، مجردهايي را مي‌بينيم که ديگر براي تشکيل خانواده برنامه‌ريزي نمي‌کنند و هزاران هزار مشکل ديگر که آينده ما را سخت به چالش مي‌کشد. اين سرنوشت يک جامعه سياست‌زده است. زماني که نان سياسي مي‌شود، اعتقادات و باورها، سياسي مي‌شود، کاغذ سياسي مي‌شود، اقتصاد سياسي مي‌شود، کشاورز سياسي مي‌شود، قصاب و آهنگر و غيره همه‌و‌همه سياسي مي‌شوند تا برخي انتخابات را بر برخي ديگر پيروز شوند اين تئاتر اجتماعي خود به خود ساخته مي‌گردد. اما راه‌حل چيست؟

1- شکل‌گيري احزاب: اگر رشته علوم سياسي دولت‌ها را به لحاظ علمي‌ مجهز مي‌کند، احزاب، دانشگاه سياست در ميدان عمل است. حزب بزرگترين و مورد اعتماد ترين سازمان اجتماعي براي تربيت سياستمداران حرفه اي و کارکشته و به معناي واقعي رجل سياسي است. احزاب اجازه نمي‌دهند افرادي يک شبه به قدرت برسند و هر تصميمي‌ براي مملکت بگيرند. احزاب اجازه نمي‌دهند در عرصه سياست زدوبندهاي خلاف مصلحت ملي شکل بگيرد. احزاب بهتر از هر نهاد ديگري تصميمات دولت مردان را رصد مي‌کنند چون مي‌خواهند در مقابل حزب پيروز در انتخابات بعدي پيروز شوند و بايد بتوانند نقاط ضعف آنها را پيدا کرده و به عنوان نقطه قوت خود در انتخابات بعدي از آنها استفاده کنند. احزاب مورد اعتماد‌ترين و قوي‌ترين نگهبانان سياسي هستند. در عرصه سياست به هيچ وجه نبايد تنها به دستگاه قضا تکيه کرد؛ بلکه بر‌اساس تجربه کشورهاي توسعه يافته‌، تنها قدرت است که مي‌تواند قدرت را مهار کند و آنتي قدرت حزب پيروز تنها يک حزب يا احزاب غير است. تا دير نشده احزاب بايد فعال گردند.

2- عبور از فلسفه در امر سياست: اين مسئله بيشتر به رشته‌هاي مربوط به سياست مانند علوم سياسي، حقوق عمومي، اقتصاد کلان، مديريت مي‌شود. در اکثر کشورهاي توسعه يافته دانشگاه‌ها دانشکده‌اي را تحت عنوان دانشکده فلسفه تأسيس کرده و در آن دانشکده فلسفه هر رشته‌اي را مورد مطالعه دقيق قرار مي‌دهند. از فلسفه اخلاق و هنر گرفته تا فلسفه علوم دقيقه. و وقتي از علوم سياسي (political science) صحبت مي‌کنند اين رشته علمي‌دانشجوياني را تربيت مي‌کند که از سوال‌هاي فلسفي (مانند اينکه حکومت حق چه کسي است؟و...) به سرعت عبور کرده و وقت خود را صرف مسائل مبتلابه جامعه کرده و تلاش‌هاي علمي‌خود را به صورت محرمانه (paper policy) به نهاد‌هاي تصميم‌ساز ارائه مي‌دهند. آمريکا، سوئد، سوئيس از نمونه‌هاي بارز اين وضعيت هستند. ولي در ايران بهترين دانشجويان علوم سياسي افرادي هستند که خوب بتوانند قدرت حاضر را به لحاظ فلسفي به چالش بکشانند و يا از آن دفاع کنند‌ و اين نوع علم نه تنها هيچ دردي را از جامعه درمان نمي‌کند بلکه با نفوذي که اين دانشجويان در رسانه‌ها دارند و با تحريک مجادله‌هاي بي‌پايان فلسفي، به درد جامعه مي‌افزايند. بنابراين مباحث آماري و کاربردي در رشته‌هاي مرتبط بايد تقويت شده و دانشجويان به لحاظ آشنايي با فنون و علوم سياسي به روز دنيا، هر بيشتر آماده ورود به موسسات علمي‌ جهت ارائه راهبردهاي عملي گردند.

3- تقويت پژوهشگاه‌هاي علمي‌در عرصه سياست: مردم حکومت کنند؟ يا نخبگان؟ (دموکراسي يا اريستوکراسي؟) اين دعوايي است که در کشورهاي توسعه يافته به کمک پژوهشگاه‌هاي علمي و تخصصي حل و فصل گرديده. اين مراکز علمي ‌با کمک و مشورت‌دهي به منتخبين مردم که عموما غير‌متخصص هستند سطح کيفي آراي نمايندگان را تقويت کرده و از تصميمات شتاب‌زده و مخرب آنان جلوگيري مي‌کنند. بنابراين هم مردم حکومت مي‌کنند و هم نخبگان.

اگر حساسيت سياستمداري به درستي فهم شود، خواهيم فهميد که سياست‌پردازي، تا چه حد در ايران به بازي گرفته شده است. در کشور ما سياستمداران حرفه‌اي و نخبه‌، عموما نه بر‌اساس کانال‌هاي حقوقي بلکه بر‌اساس شانس يا اعتماد و تيزبيني برخي صاحبان قدرت پا به عرصه قدرت مي‌گذارند و اين حضور، به هيچ عنوان تضمين شده نيست و به شدت تحت تأثير روابط و باند بازي قرار دارد. ماجراي حمام فين و اميرکبير فقط يک واقعه تاريخي صرف نبود بلکه مي‌توان آن را به عنوان يک ساخت فرهنگي مورد توجه قرار داد‌.