آرزو میرزاخانی، گروه اجتماعی آنا- دوره چهارم شورای شهر تهران در حالی آغاز به کار کرد که جدال بر سر ریاست شورا به دلیل برابری یا نزدیکی تعداد اعضای اصلاح‌طلب و اصولگرای شورا، ماجرا را جذاب‌تر کرده بود.

دو طیف سیاسی شورا که البته به دلایل کاملا ساختاری نمی‌توان نام حزب بر آنها گذاشت، نظرات مختلفی در خصوص موضوع‌های شهری و انتخاب شهردار دارند و هرکدام از دیدگاه خود به حل مسائل و معضلات شهری می‌پردازند، اما در این بین رحمت‌اله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران هرچند از ابتدا نامش در لیست اصولگرایان بود اما می‌گوید که تعلق خاطری به دسته و جناح خاصی ندارد و تنها هدفش کمک و خدمات‌رسانی به مردم است. شرح گفت‌وگو با این پزشک متخصص طب فیزیک که اغلب اظهارنظرهایش در شورا نیشتری به وضعیت سلامت و محیط زیست کشور است را در ادامه می‌خوانید:

* از همان روزهای آغازین که به عنوان نماینده مردم در شورای شهر تهران انتخاب شدید، توجه ویژه‌ای نسبت به برخی موضوع‌های زیست‌محیطی و سلامت نشان دادید. نحوه افشاگری و ارائه اطلاعات شما طوری است که این تصور را بوجود می‌آورد که شما رویکردی سیاسی دارید به طور مثال چون عضو جبهه پایداری هستید پس شبیه آنها رفتار می‌کنید.

- خیر من به هیچ وجه فرد سیاسی نیستم و هرچند نام من در لیست جبهه پایداری بود اما عضو آن نیستم. آنها مرا در لیست خود گذاشتند و فقط آنها نبودند حتی خانه کارگر هم از من دعوت کرد که نامم را در لیست خودشان بگذارند. منتهی من برای این کار شرط گذاشتم که در صورتی چنین اجازه را می‌دهم که در تصمیم‌گیری‌ها مختار باشم و با توجه به نظرات کارشناسی خودم راجع به مسائل تصمیم‌گیری کنم. به خاطر شناختی که از عملکرد من داشتند چنین پیشنهادهایی را به من دادند اما در نهایت با شرطی که گذاشتم نام من در لیست خانه کارگر نرفت و پایداری شرط بنده را پذیرفت که نامم در لیست آنها ثبت شد. ممکن است با این کار برداشت این باشد که من اصولگرا هستم اما مهم نبود زیرا سعی من این بوده که در بحث‌های تخصصی آنچه که به نفع مردم است را پیگیری کنم. کما اینکه وقتی موضوع سوخت پتروشیمی‌ها و تاثیر آلایندگی آن بر آلودگی هوا از سوی سازمان محیط‌زیست مطرح شد از آن حمایت کردم و در مقابل مجلس که اعلام کرد چنین چیزی نبوده، من در مصاحبه‌ای گفتم که نباید این موضوع‌ها را سیاسی کرد. کاری نداریم که چه کسانی و در کجا موضوعی را مطرح می‌کنند، ما آنچه که واقعیت دارد و منافع مردم را تامین می‌کند دنبال می‌کنیم. می‌خواهد به اصولگرایان بربخورد یا به اصلاح‌طلبان؛ تفاوتی نمی‌کند چراکه اعتقاد داریم اصولگرایی یا اصلاح‌طلبی بازی بیش نیست و بنابراین نتیجه کار باید تامین سلامت و به نفع عموم مردم باشد و یک زندگی مناسب و آرام را برای مردم فراهم کند تا بتوانند به مسائل اجتماعی و عبادی خود بپردازند.

* معمولا اطلاعات و آمارهایی از سوی شما در شورای شهر ارائه می‌شود که به اعتقاد برخی، آنها را به وسیله ارتباط‌هایی که نهادهای خاصی دارید به دست می‌آورید، این موضوع را تایید می‌کنید؟

- من هیچ ارتباط یا مراوده‌ای با نهاد یا مکان خاص و دستگاه اجرایی برای به دست آوردن اطلاعات ندارم؛ عمدتا اطلاعات و آماری که به دست می‌آورم به وسیله افراد کارشناس و دانشگاهیان و متخصصان حوزه‌های سلامت و محیط‌زیست و...، است. جالب است بدانید به واسطه پیگیری‌هایی که در این دو سال داشته‌ام اکنون این متخصصان خودشان داوطلبانه این اطلاعات را در اختیار من قرار می‌دهند در حالی که از ابتدای کار مجبور بودم خودم اطلاعات را از آنها جمع‌آوری کنم. قطعا این اطلاعات همراه با مطالعات جانبی همراه خواهند بود. البته خود من نیز برایم جالب است که از دیدگاه دیگران بنده درباره هر چیزی که بخواهم صحبت می‌کنم و کسی هم کاری با من ندارد و نمی‌گوید بالای چشمت ابرو است؛ نکند جزو دستگاه اطلاعاتی خاصی است. اتفاقا اوایل که شروع کردم به صحبت درباره مسائل مختلف برخی از اعضای شورا نسبت به آن واکنش نشان داند و باعث شدند تا من دقیق‌تر و با حساسیت بیشتری به موضوع بپردازم و به همین علت همیشه می‌گویم که آنها باعث شدند تا حافظی، حافظی شود. من 26 سال در سپاه خدمت کردم و سپاهی بودنم باعث می‌شد تا سیاسی نباشم و تمایلی به مچ انداختن‌های سیاسی بین جریان‌های مختلف نداشتم زیرا احساس می‌کردم که فضای جامعه نباید با این چیزها مشوش شود. با این وجود سپاهی بودنم باعث می‌شود تا رک، صریح و تند حرف بزنم و این خصوصیت از ابتدا با من بوده و حال که به عرصه سیاست وارد شده‌ام چنین روحیه‌ای طوفان محسوب می‌شود.

* با این وجود هرچند از همان ابتدا به معضلات سلامت و محیط‌زیست شهر توجه داشتید اما این حساسیت شما درباره منطقه 18 که آلاینده‌ترین منابع شهر از جمله معادن شن و ماسه و آسفالت در آن مستقر هستند زیاد نبود. علت چیست؟

- علت اینکه در دو سال گذشته توجه ویژه‌ای به حل معضلات منطقه 18 نداشتم این بود که در ابتدای ورودم به شورای شهر مصاحبه‌ای داشتم که در آن تاکید کردم بخشی از آلودگی این منطقه ناشی از فعالیت معدن شن و ماسه‌ای است که متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام بوده و بلافاصله از سوی ستاد با من تماس گرفتند و جلسه‌ای در این خصوص برگزار شد که در آن مکاتباتی را به من نشان دادند که موید این بود که رئیس ستاد ابلاغیه‌ای برای تعطیلی این مجتمع صادر کرده است و گفتند در حال برنامه‌ریزی هستیم تا بتوانیم ظرف چندماه آینده فعالیت این مجموعه را متوقف کنیم؛ کما اینکه از نظر اقتصادی هم برای ما مقرون به صرفه نیست و صرفا برای اینکه یک عده کارگر در آنجا مشغول فعالیت هستند این مجموعه فعال است و در حال ایجاد مقدماتی برای جابجایی این کارگران به حوزه‌های دیگر هستیم. قول دادند ظرف چند ماه فعالیت این مجموعه متوقف شود. بنابراین به استناد قولی که ستاد اجرایی فرمان امام(ره) در این خصوص داده بود، چند ماهی صبر کردیم و اخیرا مطلع شدم که در جلسه‌ای با حضور فرماندار، قرار شده تا ظرف سه ماه آینده تمامی معادن شن و ماسه در منطقه تعطیل شود. جالب است بدانید که پیش از این برای جمع‌آوری و پلمپ معادن شن و ماسه خصوصی در این منطقه رای صادر شده بود اما برای معدن متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام هیچ رای صادر نشده بود و اصرار ما برای اجرای حکم پلمپ برای این معدن هم این بود که این رفتار موید آن نباشد که ما فقط زورمان به بخش خصوصی می‌رسد و نمی‌توانیم با ستاد اجرایی فرمان امام برخوردی داشته باشیم. البته در همان زمان تذکری هم بابت فعالیت کارخانه آسفالت به شهردار منطقه 18 دادیم تا نسبت به جلوگیری از فعالیت این کارخانه اقدام کند و اسناد آن هم موجود است.

* تصور می‌کنید بهترین پشتوانه شما برای اعمال نظرات کارشناسی در مدیریت شهر چه چیزهایی است؟

- به باور من بهترین پشتوانه، حمایت و آگاهی افکار عمومی در خصوص موضوعات و مشکلات شهر است. البته این بزرگترین تهدید برای مسئولانی که دچار تخلف می‌شوند نیز محسوب می‌شود زیرا وقتی موضوعی به مطالبه‌ای مردمی تبدیل شود دیگر کسی تاب و توان مقابله با آن را نخواهد داشت.

* یکی از موضوع‌های زیست‌محیطی که مربوط به سلامت مردم نیز می‌شود، بروز پدیده «گرد و غبار» است که چندسالی از ورودش حتی پایتخت می‌گذرد و شما از آن دست مسئولانی هستید که معتقدید باید تصمیم جدی در این باره گرفته شود. آخرین اقدامی که در این باره انجام دادید چه بوده است؟

- هرچند پدیده گرد و غبار، تهران را هم گرفتار کرده اما در کل آلودگی هوای تهران دلایل مهم دیگری دارد. به عنوان نمونه 75 درصد از منابع آلاینده هوای پایتخت، متحرک هستند. بنابراین اگر مداخلات را روی آلاینده‌های متحرک داشته باشید که بیشترین اثربخشی را در میزان آلودگی هوا دارند، قطعا نتیجه بهتری خواهید گرفت. البته حدود 25 درصد آلودگی هوای تهران نیز بر اثر آلاینده‌های غیر متحرک است که زمین‌ها و معادن اطراف شهر تهران، موتورخانه ساختمان‌ها و کارگاه‌های ساختمانی شامل آن می‌شود و به موازات آن هم باید مداخلاتی در این عوامل نیز صورت گیرد. در برنامه پنج ساله نیز ما تکالیفی در این خصوص بر عهده شهرداری گذاشتیم.

* دقیقا منظور شما چه تکالیفی است؟

- جایگزینی خودروهای فرسوده از جمله موتورسیکلت‌ها و مینی‌بوس‌ها از جمله این تکالیف است، زیرا خودروهای فرسوده سهم قابل توجهی در آلودگی هوای تهران دارند. احداث ایستگاه‌های شارژ عادی و شارژ موتورسیکلت‌ها، احداث پارکینگ برای موتورسیکلت‌های بنزینی در مبادی ورودی مناطقی که منع ورود و تردد دارند از جمله این تکالیف است. همچنین اکنون تعدادی خودروی هیبریدی از گمرک ترخیص شده تا در مسیر فرودگاه امام خمینی(ره) قرار گیرند و پیش‌بینی می‌شود که در سال جاری هم تعداد قابل توجهی از این خودروها وارد چرخه حمل‌و نقل شوند. این خودروها 50 دستگاه تویوتا کمری بوده که نقطه آغاز استفاده از آن فرودگاه امام است. همچنین بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی مسئولان، در سال 93، 3هزار و 235 خودروی پیکان و تاکسی فرسوده نوسازی شده و به جای آن از سمند با پایه گازسوز استفاده شد. با کمک بخش خصوصی نیز ورود خودروهای یورو5 در دستور کار سازمان تاکسیرانی قرار گرفته است. همچنین قرار است در سال 94، 4 هزار خودروی یورو 5 نیز وارد ناوگان تاکسیرانی شود. همچنین در سال 93، 4هزار و 500 دستگاه کاتالیست در تاکسیرانی به صورت رایگان تعویض و نصب شده و به 3 هزار مالک تاکسی وام 15 درصد به مبلغ 20 میلیون تومان اعطا شده است که این مبلغ برای سال 94 برای 7 هزار دستگاه پیش‌بینی‌های شده است.

* سرنوشت کارخانه روغن نباتی قو که مدت‌ها به علت آلودگی‌های زیست‌محیطی که ایجاد می‌کرد قرار بود انتقال یافته یا تعطیل شود در نهایت چه شد؟

- متاسفانه موضوع کارخانه تولید روغن نباتی قو سیاسی- امنیتی شد. حدود 320 کارگر نیز در این کارخانه فعالیت دارند و ظرفیت تولید آن اکنون به حداقل ممکن رسیده و حتی تکنولوژی که در آن استفاده می‌شود مربوط به 60 سال پیش است. بنابراین علاوه بر اینکه در منطقه آلودگی صورتی ایجاد می‌کند و بوی نامطبوع آن نیز به اضافه بخارات پخت صابون و فاضلاب صنعتی آن مشکلات بسیاری را برای شهروندان ایجاد کرده است. لذا ضروری است با توجه به اینکه قبلا هم حکم پلمپ آن صادر شده، فعالیت این مجموعه به خارج از شهر تهران منتقل شود اما مداخلات معاونت سیاسی امنیتی فرمانداری فعلا برخورد با این کارخانه را مختل کرده است. یک سال و نیم است که مدیران مجموعه کوثر این کارخانه را با علم به اینکه حکم پلمپ آن صادر شده خریداری کرده‌اند و حال کاری به مسائل پشت پرده نداریم و صرفا چون باعث مزاحمت برای شهروندان منطقه شده است این موضوع را دنبال می‌کنیم. انتظار داریم اگر قرار است مداخله‌ای انجام شود برای ایجاد اشتغال برای این کارگران باشد نه جلوگیری از پلمپ آن. اینکه بخواهیم منتظر بخش خصوصی شویم حداقل 10 سال زمان خواهد برد.

* سال گذشته شما هم مثل برخی فعالان محیط زیست و منابع آب درباره آلودگی آب در تهران به نیترات بالا هشدار دادید. بر اساس آمارها و بررسی‌هایی که دارید، امسال وضعیت سلامت آب پایتخت را چطور ارزیابی می‌کنید؟

- آلودگی آب وقتی ایجاد می شود که سهم استفاده آب شبکه از چاه‌های عمیق افزایش یابد. وقتی هوا گرم باشد و مصرف بی‌رویه، این تهدید جدی تر می‌شود و از الان اگر مدیریت مصرف را بهینه کنیم و مردم همراهی کنند این خطر که سلامتشان را تهدید می‌کند، کمتر خواهد بود. هفته گذشته بازدیدی از سازمان آب تهران داشتیم که نشان می‌داد نسبت مصرف آب چاه‌های عمیق 25 درصد یعنی یک چهارم آب شبکه از چاه‌های عمیق است و در‌این‌باره نگرانی نداریم اما اگر مصرف افزایش یابد، سازمان آب نیز مجبور می‌شود این سهم را افزایش دهد.

* چرا با مشترکان پرمصرف‌ها برخورد نمی‌شود؟

- در این خصوص نیازمند وجود ابزارهای قانونی هستیم و اعلام آمادگی کرده‌ایم که بخشی از قوانین را که وظیفه شوراهاست در دستور کار قرار خواهیم داد و بخشی هم که نیازمند مصوبه مجلس است از نمایندگان درخواست خواهیم کرد تا بتوانیم با مشترکان پرمصرف برخورد کنیم در غیر اینصورت وضعیت آب به تهدیدی جدی تبدیل خواهد شد.