در حالی که سال‌هاست مسوولان وعده رهایی اقتصاد از نفت را می‌دهند و سال‌هاست قرار است در بخش‌های تولید و کشاورزی مستقل شویم، گویا در عمل منتظر نشسته‌ایم تا نتایج توافقات هسته‌ای مشخص شود و مانند گذشته به صادرات نفت مشغول شویم و از این طریق قالب سرمایه خود را تامین کنیم. 

دولت جدید هنگامی روی کار آمد که یکی از شعارهایش «جذب سرمایه‌گذار خارجی بود» چراکه افزایش سرمایه‌گذاری خارجی نه‌تنها به بهبود روابط ایران با سایر کشورها می‌انجامد بلکه موجب رونق بخش‌های مختلف اقتصادی نیز می‌شود و از خروج اقتصاد از رکود هم تاثیر بسزایی دارد. با این وجود در حالی که برخی دیگر از برنامه‌های دولت نظیر کاهش تورم تاکنون محقق شده است و حتی جامعه تا حدی از رکود نیز خارج شده است اما گویا در زمینه جذب سرمایه‌گذار خارجی موفقیت چندانی کسب نکرده است. 

در واقع براساس گزارشی که چندی پیش آنکتاد منتشر کرد، سال گذشته ایران در جذب سرمایه‌گذاری خارجی 15 پله سقوط را نیز تجربه کرده است. 

گرچه کشور در حال حاضر در شرایط تحریم به سر می‌برد و چندی بیشتر تا نتیجه مذاکرات نمانده است اما این پرسش مطرح می‌شود که آیا برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی هیچ راه دیگری جز خروج از تحریم وجود ندارد؟ و همچنین اینکه از ابتدا پیش از آنکه شرایط تحریم بر کشور حاکم شود، ایران چه سیاست‌هایی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی به‌خصوص در بخش‌هایی غیر از نفت و گاز مانند صنعت، کشاورزی، تولید و جهانگردی در پیش گرفته بود و تا چه حد در این سیاست‌ها موفق بود؟ 

راهکارهای افزایش سرمایه‌گذاری خارجی

بر این اساس درباره علل کاهش سرمایه‌گذاری خارجی و راهکارهایی که می‌توان برای افزایش آن به کار برد، محمد قلی یوسفی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی به «جهان‌صنعت» گفت: اقتصاد ما در طول چند دهه گذشته با مشکلات جدی مواجه بوده است، صنایع ما با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کردند، تکنولوژی و ماشین‌آلات ما فرسوده هستند و به‌طور کلی اقتصاد از تکنولوژی مدرن و جدید دنیا عقب مانده است. 

یوسفی افزود: الان یکی از مشکلات ما علاوه بر سرمایه ریسک‌پذیر، تکنولوژی است، یعنی بخش‌های مولد ما که عقب مانده‌اند و مورد بی‌مهری قراره گرفته و در رکود هستند انگیزه لازم را برای سرمایه‌گذار داخلی فراهم نمی‌کنند و سیاست‌های غلط دولت هم باعث افزایش دلالی در این زمینه‌ها می‌شود. در این شرایط اگر بشود تکنولوژی یا سرمایه ریسک‌پذیر آورد، می‌توان بسیاری از مشکلات را حل کرد. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: این جذب سرمایه‌گذار خارجی به‌خصوص در بخش صنعت از اهمیت زیادی برخوردار است. مسوولان دارند کاری می‌کنند که سرمایه‌گذار در بخش نفت و گاز فعالیت کند این در حالی است که بخش صنعت از اهمیت بیشتری برخوردار است. 

وی همچنین تصریح کرد: همچنین دولت باید اقداماتی در زمینه‌های مختلف نظیر کنترل فساد، کنترل بوروکراسی، کاهش ریسک، عرضه زیرساخت‌ها، آموزش نیروی متخصص و... انجام بدهد تا سرمایه‌گذاران جذب شوند و بدنه اقتصاد نیز محکم‌تر شود. 

یوسفی در پایان گفت: این در حالی است که اکنون در جامعه این سیاست‌ها را نمی‌بینیم و این اقدامات انجام نمی‌شوند. دولت از امکانات بین‌المللی استفاده نکرده است، جامعه از تکنولوژی مدرن محروم است در حالی که به شدت به آن نیاز دارد. با این حال من تصور نمی‌کنم دولت یا تیم اقتصادی دولت بینش کافی را داشته باشند و تمام این مسایل بیشتر جنبه نظری دارد تا عملی.

توافق هسته‌ای گره‌گشای مشکلات

در همین راستا علی قنبری، استاد اقتصاد دانشگاه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» اظهار کرد که نکته مهم کاهش تنش بین ایران با منطقه و موافقت با 1+5 است و در صورت توافق هسته‌ای مشکلات سرمایه به شکل مناسبی حل می‌شود چون خیلی کشور‌ها به‌خصوص کشور‌های توسعه‌یافته اکنون آمادگی سرمایه‌گذاری را دارند و منتظر روشن شدن وضعیت هستند. وی همچنین افزود: من فکر می‌کنم در صورت حل مسایل هسته‌ای امکان جذب ده‌ها میلیارد دلار در سال برای ایران هست و این جذب سرمایه در زمینه‌های مختلف نفت، گاز، پتروشیمی و... امکان‌پذیر است. 

قنبری در ادامه گفت: پیش‌زمینه و اساس سرمایه‌گذاری اطمینان به سرمایه و سود آن است در نتیجه تا زمانی که دولت تنش‌های موجود را حل نکرده است این زمینه‌سازی صورت نمی‌گیرد.