نقل می کنند هشت ماه پیش که پکن میزبان یک اجلاس بود، وانگ یی وزیر خارجه چین مقابل اتاقی قدم می زد. خبرنگارانی که در راهرو بودند کنجکاو می شوند که انتظار دیپلمات چینی برای کیست. دقایقی بعد، محمد جواد ظریف وارد شد.

وانگ یی را « کم حرف و مودب» توصیف می کنند و می گویند تنها کسی که توانسته او را در جمعی رسمی بخنداند، وزیر خارجه ایران بوده است.

شاید انتظار وزیر خارجه چین پشت در اتاق ملاقات با ظریف را نشانه ادب و علاقه او بدانند ولی به طور حتم 18 ساعت سفر با قطار از پاریس به وین و در میانه راه هم مدتی انتظار برای تغییر خط نشانه چیزی فراتر از ادب و علاقه شخصی است.

چینی ها مردمی حساب گرند. دیپلمات اتو کشیده چینی در مذاکرات ایران چه دیده که رنج سفر را تحمل می کند تا برای ساعتی در کنار چهار وزیر خارجه دیگر باشد؟

پاسخ را خود او در بازگشت به پکن داده است. او می گوید امیدوار است طرفین مذاکره کننده درک کنند شرایط کنونی « تاریخی» است. می گوید زمان حل نهایی مساله هسته ای ایران فرارسیده است.


** واگذاری ابادان هسته ای و امتیازهایی که امریکا داد

سه روز مانده به 9 جولای – اخرین مهلتی که می توان متن توافق جامع را به کنگره امریکا ارائه داد - وزیران اروپایی به وین آمده اند و همه یک جمله می گویند؛ اینکه اگر قرار است توافقی شود، وقت آن الان است و در پایان یا همه می برند یا می بازند.

شش وزیر خارجه 1+5 امروز در کوبورگ جمع می شوند. این بار نه برای مذاکره با ایران که برای دستیابی به اجماع داخلی و توافق بر سر فرمول هایی که توافق را به منصه ظهور برساند.

پشت درهای بسته، ادبیات مذاکرات، تند است تا جایی که دیپلمات ها نمی توانند بیرون از اتاق هم برای یکدیگر خط و نشان نکشند.

جان کری تهدید کرده که اگر ایران همچنان سماجت کند میز مذاکره را ترک خواهد کرد ولی او هم می داند این همه سازوکار و رفت و امد به نقاط مختلف اروپا و ساعت های طولانی پشت میز مذاکره نشستن برای شکست نیست. مگر آنکه پیش بینی پیامدهای آن را هم کرده باشند.

شاید هم مخاطب او برخی تندروهای داخلی امریکا هستند که بارها دولت را متهم کرده اند از مواضع خود کوتاه آمده است.

محقق اندیشکده ای نزدیک به صهیونیست ها گفته است: امریکا تا اینجای کار امتیازات بزرگی به ایران داده و از موضع اصلی خود در تمامی زمینه ها کوتاه آمده است. بنابر این خیلی خنده داراست که مقامات عالی ایران چنین توافقی را رد کنند.

پیام ها از سرزمین های اشغالی هم خشم نیست؛ نگرانی است. بنیامین نتانیاهو به وزیرانش گفته: نه تنها در وین پیشرفتی صورت نگرفته بلکه شکست ما در حال رقم خوردن است. انتظار توافقی بد را می کشیم.

او گفت: هر روز که از مذاکرات در پایتخت اتریش می گذرد ، عقب نشینی کشورهای بزرگ ،بیشتر می شود و امتیازهای بیشتری به ایران می دهند.

در ایران هم کسانی هستند که نگاه خوش بینانه به نتیجه مذاکرات ندارند. انگیزه و نیت این بدبینی هرچه باشد، منشا شایعاتی است که تیم ایران را در شرایط دشوار کنونی دچار دردسرهای بیشتر می کند.

یکی از ایران می نویسد شهدا نسبت به « ملک ری ساختگی» هشدار دادند و گفتند « حصر خرمشهر اقتصادی» با « واگذاری آبادان هسته ای» شکسته نمی شود.

بحث هایی هم درباره احتمال پنهان ماندن بخشی از توافق مطرح شد که تیم ایران بی درنگ آن را رد کرد.

** مذاکره کنندگان و درصد های خودساخته

مذاکرات در سه سطح معاونان، صالحی – مونیز و وزیران خارجه ایران و آمریکا ، مستمر و طولانی است اما خبری از داخل درز نمی کند.

دقیق مشخص نیست وضعیت مذاکرات چگونه است و اختلاف ها تا کجا باقی و تا کجا حل شده است. هر وقت از هر مذاکره کننده ایرانی بپرسید بدون مکث پاسخ می دهد: 50- 50 . یا اینکه از درصد هایی حرف می زنند که خودشان هم می دانند مخاطب چیزی از ان سر نمی آورد. مثلا دیشب یک مذاکره کننده ایران از پیشرفت 90 درصدی ضمائم سخن گفت و دیگری از پیشرفت 70 درصدی ضمیمه فنی. عددی که خودساخته است و هیچ معنا و مفهومی ندارد.

اگر هم بپرسید چقدر پیشرفت داشتید ؟ می گوید « روند مذاکرات کند ولی رو به جلو است. هنوز اختلافات باقی است و تا زمانی که بر سرهمه چیز به توافق نرسیم، یعنی عملا توافق نشده است» . به عبارت دیگر همه یا هیچ.

انقدر این جمله ها تکرار شد که امریکاییان هم یاد گرفته اند. شنیدن این جمله از زبان یک مذاکره کننده ارشد امریکایی باعث انبساط خاطر بود:«بعضی مسائل با کار فراوان حل شده ولی تا وقتی در مورد همه چیز توافق نشود در مورد هیچ چیز توافق نشده است».

** یک گام تا توافق

اتریش خود را مهیای جشن توافق می کند . از کاترین اشتون هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا دعوت کرده اند به وین بیاید و در مراسم اعلام توافق شرکت کند. بارونس انگلیسی که از سال 2005 تا2014 هدایت مذاکرات 1+5 با ایران را به عهده داشت، برنامه دیدارهایش در وین هم تنظیم شده است . اروپایی ها این را نشانه نزدیکی توافق می دانند.

تیم های مذاکره کننده تا این زمان تایید نکرده اند که نزدیک به توافق هستند.

به نظر می رسد تا اینجا کار بیشترین اختلاف بر سر «اقدامات متناظر» است. سازوکار اجرای سایر بخش ها مشخص شده است ولی بحث این که اقدامات ایران چگونه و در چه فاصله زمانی انجام شود و طرف مقابل چگونه تعهدات خود را اجرا و تحریم ها را رفع کند، به معادله ای چند مجهولی تبدیل شده است.

با این حال راه حل هایی پیشنهاد شده تا این معادله هم ظرف امروز و فردا حل شود.

دیپلمات ها این نتیجه گیری را نمی پسندند و معتقدند شاید یک اختلاف در پایان مذاکرات همه کارها را بی نتیجه بگذارد ولی از رفتار وزیران خارجه شش کشور طرف مذاکره با ایران چنین بر می آید که مذاکرات محکوم به پیروزی است. غرب مذاکرات را ادامه می دهد تا در دقایق پایانی امتیاز بگیرد ولی ایران حداقل در سی سال گذشته در دقایق پایانی امتیاز نداده اند.

از: کتایون لامع زاده