عزیزالله احمدی - معاون پایگاه خبری تحلیلی ایران اُنا: فلسفه وجودی "دهیاری"ها به عنوان نهادهایی عمومی و غیر دولتی ، کمک به توسعه ی پایداری در روستاها ست.

از این رو انتخاب دهیاران به دور از قومیت گرایی ها و آشنا با شرایط خاص روستاها  ضرورتی اجتناب ناپذیربرای توسعه ی باثبات در روستاهاست.

"دهیاری"ها دست کم دو وظیفه برعهده دارند . یکی مدیریت روستا و اجرای مصوبات شورا و دیگری  نقش تسهیل گر میان روستا با سایر نهادها و سازمانهای دولتی است. (یعنی رابط و تسهیل گر احداث تاسیسات آب،برق،گاز،تلفن،با سازمانهای ذیربط و نیزنظارات بهداشت عمومی روستا)...

حال سوال اینگونه مطرح است که :

اولاً  دهیارهای با چه مشکلاتی روبه رو هستند؟

ثانیاً پس از شناسایی مشکلات چگونه باید آنها را اولویت بندی کرد؟

ثالثاً چه راهکارهای اجرایی می توان برای بهبود این مشکلات به دهیارهای ارائه کرد

بطور کلی "دهیاری ها"،چون دارای سازمان و سازماندهی محلی اند برای پویایی موجودیت محلی خود ناگزیرند دست کم سه شاخصه داشته باشند:

یکم:دارای شاکله و ساختاری سازمانی.مقصود از داشتن ساختاری "سازمان یافته" این است که این نهاد غیر دولتی همانند هر سازمان دیگری، می بایست از اختیاراتی چون توان عقد قرار دادها ،دارایی ویژه و... برخوردار باشد.

دوم:کارگزاران یا افراد آن باید از مسیری "انتخابات محور" گذشته و منصب خود را از طریق رای گیری و توافق اعضاء کسب کرده باشند.

سوم:دارای استقلال مالی و اداری باشند.به این معنی که بتوانند ضمن درآمد زایی ،دارای بودجه ای تقریباً مستقل باشند.

داشتن این حداقل ها می تواند "دهیاری"ها را هویت ببخشد و ضمن افزایش قدرت اجرایی ،آنان را به تامین بودجه های جاری خود ،نائل گرداند.

آسیب ها

نداشتن منابع مالی
یکی از آسیب های جدی "دهیاری ها" نداشتن منابع مالی "پایدار"است .البته این بدان معنا نیست که هم اکنون "دهیاری"ها فاقد منابع مالی اند بلکه مقصود این است که "دهیارها"باید بتوانند با "ایده"ها و "بالفعل"کردن ِ "بالقوه"های روستایی خود ،منابع مالی برای خود تعریف کنندتا از درآمدهای ناشی از آن از نظر تامین و تخصص اعتبارات داخلی جهت مدیریت بهتر روستا آنهم در حد وسع خود ، استقلال داشته باشند.

مشارکت مستمرمردم روستا
اگر مشارکت را درگیری" ذهنی" ،"عاطفی" و"مهارتی"ِافراد جهت حل و فصل مسائل و معضلات یک مساله  بدانیم، آسیب دیگر "دهیاری ها" را می توان مربوط به "مشارکت"مستمر و معنادار مردم محلی دانست. زیرا"مشارکت"جایگاهی اساسی در رسیدن "دهیاری ها" به اهداف مدیریت روستاها دارد. البته "دهیاران "باید بدانند، "مشارکت " غیر از "موافقت" مردم روستا ست.در "مشارکت" ، مردم هم نسبت به سرنوشت روستای خود حساس خواهند شد و هم به دهیاران در طرح ابتکارات و آفرینندگی ها ،جهت دستیابی به اهداف روستای خود همکاری نزدیک خواهند داشت.این در حالی است که در "موافقت" مردم تنها نظر خود را با "طرح ها یا مصوبات اجرایی "با "دهیاران "درمیان می گذارند.
پس دهیاران اگر خواهان تحقق مشارکت مردم روستا هستند باید نخستین اولویت شان حل چالش های پیش روی توسعه روستا و تحقق فضاهای خدماتی و توزیع عادلانه آن در سطح روستاهاباشد.
ست.

کمبود تجهیزات و تاسیسات
دهیاران جهت ارائه خدمات به مردم محلی از جمله بهداشت ،نظافت روستا،زیباسازی فضای کالبدی و... به داشتن تجهیزات ،ابزار و تاسیسات مختلف نیازمندند .اگر دهیاری ها فاقد این بیشتر مشکلات روستاها عملا لاینحل خواهند ماند.وضعیت دهیاری ها وقتی بدتر می شود که به این چالش عدم همکاری کامل سازمانهای مسئول با دهیاری ها را نیز بیفزاییم آنگاه خواهیم دید چگونه دهیاران در مرتفع کردن  مشکلات مردم روستا و برزمین نماندن بار توسعه ی روستا ها با مشکلات متعددی روبرو هستند.

باید اشاره شود که متاسفانه ادارات و نهادهای اجتماعی همکاری مستمرو معناداری با دهیاران ندار.یکی از علل چنین رویه ای این است که ادارات و نهادهای جامعه معمولاً کارهای خود را مستقیماً با شوراها پیش می برند و در بسیاری موارد هنوز دهیاران را چندان به رسمیت نمی شناسند و با آنان تعامل خوبی ندارند.
برای مثال  در روستاهایی که "طرح هادی"اجرا می شود، بیشترین ارتباط دهیاران با بنیاد مسکن است اما در اغلب موارد این بنیاد با دهیاران خوب همکاری نمی کند .در مثالی دیگر ،مشکل عمده دهیاران مربوط به ادارات و سازمان های خدمات رسانی چون گاز،برق و آب،جهادکشاورزی است و این نهادها غالباًحاضر نیستند صحبت های دهیاران را بشنوند چه رسد که مشکلات آنان را مرتفع کنند.
علاوه بر مشکلاتی که متذکر افتاد  مسائل دیگری چون عدم اختصاص ماشین آلات متناسب با نیاز روستاها،عدم وجود ساختمان مستقل برای دهیار،عدم به موقع پرداخت اعتبارات،عدم همکاری اعضاشورا ها در تصویب طرح های خوب و سرانجام بیمه نکردن ، عدم امنیت شغلی وپایین بودن حقوق دهیاران از جمله علل تاثیرگذاری است که دست بیشتر دهیاران برای ارائه خدمات به روستاییان بسته نگه داشته است.

الویت ها و راهکارهای پیشنهادی

راهکارهای پیشنهادی برای بهبود روند کاری دهیاری ها رامی توان با توجه به اولویت ذیل اینگونه دسته بندی کرد.

الف) آموزشی
انجام نیاز سنجی های آموزشی
تربیت مدیران آشنا با شرایط روستاها
برگزاری بازدیدهای آموزشی برای دهیاران
تولید و توزیع نشریات آموزشی و پژوهشی میان دهیاری ها

ب)اداری –مالی

افزایش اعتبارات عمرانی متناسب با وضعیت روستاها
یکسان سازی و قانونمندکردن مسائل مالی

ج)انگیزشی-رفاهی

به رسمیت شناختن دهیار به عنوان مدیر روستا از سوی همه ادارات و سازمان ها
ایجاد فضای همکاری و مشارکت بین دهیاران و مسئولان
انتخاب دهیاران توانمند برای روستاها به دور از رقابت های قومی
تشکیل یا حمایت از تعاونی دهیاران
بیمه کردن دهیاران
پرداخت به موقع حقوق و مزایا ی دهیاران طبق مقررات

بنابراین،اگر انتظار ما این است که اهداف مدیریت روستایی و توسعه پایدارتری در روستاها محقق شود باید بین سازمان ها ی فعال در حوزه روستایی با دهیاران انسجام و هماهنگی های لازم بوجود آوریم تادر نهایت رضایت مردم روستا از دهیاران و مسولان ذیربط حاصل شود و هم  همکاری متعادل و فعالی بین سازمانهای و ادارات دولتی ،مردم محلی و تشکل های بومی انجام بگیرد.

همچنین اگر چه دهیاری ها نهادهایی غیر دولتی اند و اصولا نباید متکی به اعتبارات دولتی باشند اما از آنجا که اغلب روستاییان توانایی تامین بودجه و هزینه های دهیاری هاراندارند،لذا اگر بتوان با تمهیداتی  از محل ردیف های ملی و استانی یا حتی عواید قانون تجمیع عوارض برای طرح های گوناگون در روستاها آنهم با هدف درآمد زایای بودجه ای تخصیص یابد می توان به تحکیم بیشتر دهیاری ها در روستاها کمک بزرگی ارایه کرد.