مقام معظم رهبري :

ورزش باستاني فقط يك ورزش نيست، يك فرهنگ و تاريخ بوده و گسترش آن لازم است

ورزش زورخانه‌اییاورزش باستانیویاورزش پهلوانینام مجموعه حرکاتورزشی با اسباب و بی‌اسباب و آداب و رسوم مربوط به آن هاست که در محدوده تاریخی و فرهنگیایران از گذشته‌های دور رواج داشته‌است.

ورزش‌های زورخانه‌ای نام دیگر ورزش‌های باستانی ایرانیان است. جایی که در آن بهورزش باستانی می‌پردازندزورخانه نام دارد هم چنین در زورخانه علاوه بر ورزش زورخانه‌ای کشتی پهلوانی نیز گرفته می‌شود.

پروندهٔثبت جهانی آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای به کوشش فدراسیون ورزش پهلوانی و زورخانه‌ایایران با همکاریسازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آماده گردید. آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در تاریخ ۲۵آبان ۱۳۸۹برابر با ۱۶نوامبر ۲۰۱۰در فهرست میراث معنوییونسکو از سوي ايران به ثبت جهانی رسید.

دانشنامه بروک‌هاوسآلمانی، با استناد به تحقیقاتدانشگاه ورزش آلمان واقع در شهرکلن، ورزش زورخانه‌ای را در کتاب اصلی و جلد ویژه ورزش، قدیمی‌ترین ورزشبدن‌سازی جهان معرفی می‌کند.

پيشينه

ورزش و انجام حرکات پهلوانی جزو فعالیت‌های اصلی روزمره ایرانیان در دوران باستان بوده است.جامعه آن زمان ارزش خاصی برای ورزشکارانی قایلمی‌شد که برای قدرت بدنی و شجاعت روحی که در اختیار داشتند، شکرگزاربوده‌اند.

بر پایه تاریخ، زورخانه در حدود هفتصد سال پیش (قرن ۷خورشیدی) به وسیلهٔمحمود معروف بهپوریای ولی که ظاهراً از مردمخوارزم بوده و گویا در سال ۷۷۲ه. ق. امروزی باز سازمان دهی شده‌است. با این حالبر پایهٔرفتار و منش تاریخی و اسطوره‌های ایران زورخانه می‌تواند دست کم در ایران تاریخی بسیار کهن‌تری داشته باشد؛ چرا که مردم ایران که از ابتدایتاریخ خود به پهلوانی و کشتی‌گیری و آمادگی جسمانی نیاز مبرم داشته‌اند تابه دستورزرتشت پیغمبر باستانی‌اش خود را برای یاریاهورا مزدا در چالش بااهریمن نیرومند سازند. به همین روست که همواره ضعف و زبونی را نکوهش شمرده‌اند. درشاهنامه فردوسی بخش ویژه‌ای را به پهلوانی اختصاص داده شده است. دراوستا، نامهٔمینوی آیین زرتشت در زمینهٔپهلوانی چنین آمده‌است:

پهلوانی مردانه را می‌ستاییم که به مردان گشایش دهد که به هوش گشایش دهد که تندتر از تند و دلیرتر از دلیر است که به سان بهره‌ای ایزدی به مرد رسدو مردان را در گرفتاری رهایی بخشد.

جایگاه امروزي ورزش زورخانه اي در ايران

اگر چه شاید امروز ورزش باستانی دارای رونق کم‌تری باشد اما هنوز هم برای کسانی که در گودهایزورخانه پیر شده‌اند خاطره‌انگیز است. امروزه درتهران ۵۰زورخانه برقرار است؛ از مهم‌ترین زورخانه‌های پایتخت ایرانورزشگاه شهید فهمیده می‌باشد که میزبان مسابقه‌های کشوری فدراسیون پهلوانی و زورخانه‌ایایران است و به ثبت ملی درآمده است. این باشگاه در شمالپارک شهر، خیابان شهید فیاض‌بخشتهران قرار دارد.

ورزش زورخانه‌ای امروزی با ورزش چند سال اخیر تفاوت بسیاری از نظر ظاهری و نوع ورزش کرده است. به طور مثال استفاده از لنگ در ورزش باستانی از سوی فدراسیون این ورزشممنوع شده است. اما در شهرهایی مانند کرمانشاه و اراک (در زورخانه متقین) هنوز از لنگ استفاده می‌شود.

امروزه مسابقات ورزش باستانی به صورت تیمی در یکی از شهرهای ایران صورتمی‌گیرد که در آن هر تیم شامل ده نفر می‌باشد (۱مرشد، ۸ ورزشکار و يك میاندار) کهورزش را با پیچیدگی بسیار زیادی نسبت به ورزش سادهٔزورخانه انجام می‌دهند.

جایگاه امروزي ورزش زورخانه اي در شوش

ورزش زورخانه‌اي شهرستان شوش در تاريخ 29/01/1393 شروع به فعاليت كرد. اين ورزش از ابتداي تأسيس تا اين تاريخ در ورزشگاه تختي و به صورت مشترك بين سه رشته بر پا مي‌شود. متأسفانه علي‌رغم استقبال زياد از اين ورزش، به دليل دوري مكان و ساعات تمرين آن در شب، خطراتي را براي ورزشكاران بخصوص نوجوانان و جوانان در پي داشته است.

از آنجا كه اين ورزش از اصلي‌ترين و شناسنامه‌دار ترين ورزش‌هاي كشور بوده و باعث ايجاد فرهنگ پهلواني و مردانگي در بين جوانان مي‌شود، جا دارد مسئولين و بانيان محترم اين ورزش در شهر كهن ايران زمين اقدامات مناسبي جهت تأسيس و راه اندازي آن انجام دهند.

جناب آقاي حسن محتشم رياست محترم زورخانه شوش در اين باره مي‌گويد: براي احداث اولين زورخانه در سطح شهر با مسئولين محترم شهرستان رايزني هاي انجام گرديده و حتي شوراي شهر با هماهنگي شهرداري يك قطعه زمين به مساحت 400 متر در اين خصوص، تخصيص نموده‌اند و در حال حاضر منتظر تأييد فرمانداري محترم شهرستان مي‌باشم كه انشاالله با تاييد فرماندار محترم بتوانيم گام بلندي در پيشرفت ورزش برداريم، چرا كه با وجود تأسيس پنج زورخانه در دزفول و شش زورخانه در شوشتر و يك زورخانه در انديمشك، نياز وجود اين زورخانه در شهرستان بسيار الزامي به نظر مي‌رسد.

ورزش ایرانی‌ ورزشی دینی ، اخلاقی ، معنوی و ارزشی است و این را باید شناخت.

با آروزي سربلندي مردم ايران زمين

به قلم: حسن هژبري نژاد