دکتر محمداسماعیل اکبری در نشست خبری کنگره بین‌المللی پیشگیری از سرطان در خصوص میزان بروز سرطان در کشور گفت: میزان بروز سرطان حدود 140 در هر 100 هزار نفر است که در مردان و زنان کمی با هم فرق دارد.

سرطان در مردان ایرانی کمی بیشتر از زنان
وی افزود: در ایران مردها کمی بیشتر نسبت به زنان به این بیماری مبتلا می‌شوند. این رقم خیلی بالا نیست. حتی از آسیا و اقیانوسیه هم کمتر است و در برخی کشورها نیز پنج برابر این رقم است. سرطان پستان بین زنان و سرطان معده بین مردان از سرطان‌های شایع است.

وی با بیان اینکه رشد سرطان در کشور سریع است، میانگین رشد آن را در بعضی از سرطان‌ها 4.5 و در برخی تا شش درصد اعلام کرد و افزود: 10 هزار مورد سرطان پستان در سال داریم که حدود 25 درصد از آن منجر به مرگ می‌شود. 75 درصد از مبتلایان به آن نیز حداقل شانس پنج سال زندگی را دارند. سرعت ابتلا به سرطان در کشور بالا است. در 15 سال آینده این سرعت، گرفتاری‌ بزرگی می‌شود و نگران کننده است.

"سونامی سرطان" نداریم
اکبری با اشاره به استفاده از کلمه سونامی در رسانه‌ها در بحث سرطان گفت: سونامی به معنی اتفاق ناگهانی است نه به معنی زیاد شدن و استفاده از آن غلط است. این کلمه یعنی برای آن برنامه‌ای نداریم؛ در حالی که مسئله سرطان برای ما بسیار روشن است و می‌توانیم برای آن برنامه‌ریزی کنیم.

افزایش سن، سوسیس و کالباس، دخانیات و نمک از عوامل مهم ابتلا به سرطان
وی در خصوص عواملی که منجر به سرطان می‌شوند، گفت: شایع‌ترین این عوامل سن است. کشور ما در اوایل انقلاب حدود 56 سال امید به زندگی داشت و الان این عدد حدود 74 سال است و این فاصله شرایط را برای ابتلا به سرطان ایجاد کرده است. کشور ما در حال مسن شدن است. نرخ جمعیت بالای 60 سال در ایران 8.5 درصد است. به محض اینکه به بالای 10 درصد برسیم، یعنی پیر شده‌ایم. سن 70 درصد عامل ایجاد خطر سرطان است و برای آن خیلی نمی‌شود کاری کرد.

وی افزود: یکی دیگر از این عوامل خطر پروتئین و چربی حیوانی مانده مانند سوسیس و کالباس است و به عنوان ریسک فاکتور محسوب می‌شود. سازمان بهداشت جهانی این ماده را خط اول ایجاد سرطان اعلام کرده است.

درصد پایین نمک سالم در کشور
رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه مصرف نمک یکی از فاکتورهای مهم در سرطان‌ها به خصوص سرطان دستگاه گوارش است، ادامه داد: نمک سالم در کشور درصد پایینی دارد. سنگ نمکی که از دریا و کوه گرفته می‌شود، ترکیبات دیگری هم دارد که باید تصفیه یا جدا شوند. ما سه تا پنج برابر استاندارد دنیا نمک مصرف می‌کنیم.

16 درصد زنان مبتلا به سرطان پستان، سیگار و قلیان می‌کشند
اکبری ادامه داد: در جامعه سرطان پستان، 16 درصد زنان سیگار و قلیان می‌کشند. به طور کلی 3.7 درصد زنان ایرانی سیگار می‌کشند. زنان ما در حال قلیانی شدن هستند که خطر بیشتری دارد. زمانی که اولین تاخیر درباره مصرف دخانیات در کشور انجام شد، 1.2 درصد زنان سیگار می‌کشیدند که در طول 10 تا 12 سال این روند سه برابر شد. یک زن سیگاری و قلیانی خطر بیشتری برای خود و خانواده‌اش نسبت به مرد خانواده دارد.

اکبری همچنین در خصوص تغییرات ژنتیکی در خانواده کسانی که سیگار می‌کشند یا از سوسیس و کالباس استفاده می‌کنند،‌ گفت: کسی که سوسیس و کالباس می‌خورد ممکن است سرطان نگیرد اما باید مطمئن باشد این خطر حتما در جایی بروز می‌کند. ما در قبال آیندگان خود مسئولیت داریم. کسی حق ندارد بگوید من برای خودم آزاد هستم. باید مراقب باشیم؛ چرا که این بیماری می‌تواند به بچه‌ها و حتی چند نسل بعد ما نیز منتقل شود.

وی درباره تاثیر عوامل معنوی و روانی مثل استرس‌های مزمن در افزایش احتمال ابتلا به سرطان گفت: برای بیمار شدن و سالم شدن چهار راه هورمونی، ایمنی، نورولوژیک و روانی و معنوی وجود دارد. در بحث مسائل روانی یعنی ما می‌توانیم با خلق و خوی خود بیماری را ایجاد یا مدیریت کنیم. استرس‌های مزمن یکی از عوامل مهم ایجاد سرطان است. اگر کسی توانست آن‌را کنترل کند به خودش کمک بزرگی کرده است.

ایران، دومین کشور مصرف کننده لوازم آرایش
اکبری با بیان اینکه بسیاری از داروها و روش‌های درمانی هم می‌توانند خطرساز باشند، افزود: ما بعد از عربستان با وجود 22 الی 23 میلیون نفر زن بالغ، دومین کشور مصرف کننده لوازم آرایش هستیم. مواد آرایشی چه جنس خوب و چه جنس بد آن ضرر دارد. اما بحث ضد آفتاب‌ها فرق می‌کند. هرچیزی که به پوست زده شود و فیزیولوژی آن را به هم بزند گرفتاری ایجاد می‌کند.

وی ادامه داد: ما در ایران معادل همه اروپا هورمون‌های زنانه مصرف می‌کنیم، در صورتی که آنها برای بیماران مصرف می‌کنند و ما برای جوان‌تر و زیباتر شدن.

پارازیت‌ها خطرناک هستند
رئیس مرکز تحقیقات سرطان با اشاره به تاثیر امواج الکترومغناطیس بر بدن گفت: هیچ کس در دنیا حق ندارد بگوید موج الکترومغناطیس مفید است؛ در حالی که این امواج در قلب، مغز، خلق و خو و ... با هر درجه‌ای تاثیر می‌گذارد و مضر است. اما بحث سرطان‌زایی جدای از این موارد است. تا امروز ثابت نشده این موج سرطان‌زا است.

وی ادامه داد: شانس ابتلا به سرطان در کسانی که در منبع تولید این امواج کار می‌کنند، بالاتر می‌رود که به آن سرطان شغلی گفته می‌شود. مثل کسانی که به طور دائم با مواد رنگی در ارتباط هستند. احتمال سرطان مثانه در این افراد بالا است.

بحث حمایت تسکینی برای بیماران سرطانی فراموش شده است
اکبری در خصوص بحث حمایتی و تسکینی در بیماران سرطانی گفت: ما در مراقبت از سرطان دو بحث تشخیص و درمان را داریم که در این دو چیزی از دنیا کم نداریم. اما بحث حمایتی و تسکینی صد در صد فراموش شده است.

وی افزود: ما حتی گاهی مریضی را که تا چند هفته آینده ممکن است جان خود را از دست دهد، در ICU‌ می‌خوابانیم که کار اشتباهی است. هیچ بخشی را نداریم که بحث حمایتی و تسکینی را بر عهده گیرد. پرستاران محور این قضیه هستند و پزشکان مشاوران آن. در این زمینه آیین نامه‌ای سال‌ها پیش به تصویب رسیده، اما هنوز اجرایی نشده است.

اکبری اظهار کرد: این مراقبت‌ها دو بخش دارد که نقاهت خانه‌ها و مراقبت در منزل هستند و دنیا به سمت مراقبت در منزل پیش می‌رود. وجود بخش حمایتی و تسکینی از ضروریات سرطان است. هرجایی که درمان سرطان انجام می‌شود، باید این سیستم را داشته باشد. این حمایت‌ها برای بیمارانی که الان هم سرپا هستند، لازم است.

اکبری در خصوص تاثیر عملکرد سازمان‌های مردم نهاد در حوزه سرطان گفت: مردم با هر نیتی که باشند، کارهای بزرگی انجام می‌دهند. من روی هم رفته از NGOهای سرطان راضی هستم. در کشور ما حوزه فیزیکی مثل ساختن مراکز درمانی و غیره شروع شده، اما هنوز جای کار دارد. اما این فعالیت‌ها در حوزه تحقیقات کم است.

وی در ادامه با اشاره به آمار 2.8 درصدی سرطان در کودکان گفت: ما در مورد مراقبت از کودکان سرطانی خیلی عقب بودیم، اما امروز بهتر شده‌ایم و هنوز جا دارد که بیشتر روی آن کار کنیم.

اکبری درباره غربالگری انواع سرطان در کشور گفت: غربالگری فقط باید برای گروه تعریف شده جمعیتی انجام شود و این امر حتما حاکمیتی است. باید تا آخر خط انجام شود و هدف آن مراقبت از سرطان باشد. حتما باید ثبت شود و بر اساس پروتکل باشد نه سلیقه‌ای. با این ملاحظات هنوز شرایط غربالگری سرطان پستان و دهانه رحم در کشور مهیا نیست.

غربالگری ماموگرافی نیازمند 18هزار میلیارد تومان اعتبار
وی ادامه داد: ما 18 هزار میلیارد تومان پول دولتی می‌خواهیم که فقط غربالگری ماموگرافی را راه بیندازیم. آن هم به شرطی که تمام دستگاه‌ها و متخصصان خوب کار کنند و شرایط آن همه جا در دسترس باشد. 47 درصد گزارشات رادیولوژیک با پاتولوژیک فرق دارد.

در ادامه این نشست، دکتر حمیدرضا میرزایی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: تقریبا 90 درصد هزینه و بودجه داروهای سرطانی در مورد بیماران متاستازیک است که شاید عملا تا حد زیادی علاج واقعی برای آنها مهیا نباشد.80 درصد داروهایی که استفاده می‌شود به افزایش طول عمر آنها کمک نمی‌کند.

وی ادامه داد: سرطان جزو کشنده‌ترین بیماری‌های مزمن است. قبل از ابتلا به بیماری و هم در مراحل پیشرفته اقدامات مدیریتی ارزش بیشتری دارد. در مورد پیشگیری از سرطان می‌شود اقدامات خوبی انجام داد و به کنترل آن کمک کرد. تا سال‌ها پیش سرطان سومین عامل مرگ جهانی بود و امروز در حال سبقت گرفتن است و در چند سال آینده در کشورهای اروپایی تبدیل به عامل اول می‌شود. به نظر می رسد این اتفاق در ایران هم خواهد افتاد.

هشتمین کنگره آسیا و اقیانوسیه در حوزه سرطان و همچنین کنگره بین‌المللی ثبت سرطان و زیرساخت‌های برنامه جامع کنترل سرطان از 10 تا 12 آبان ماه در دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار می‌شود.