دو هفته پس از خارج شدن نرخ سود بانکی از دستور کار شورای پول و اعتبار، بانک مرکزی اعلام کرده که وارد کردن شوک به نرخ سود بانکی به زیان اقتصاد است.

همزمان ولي‌الله سيف، رئيس‌كل بانك مركزي هم خبر داده نرخ سود بانكي از دستور كار بانك مركزي خارج نشده اما با اين حال معتقد به نرخ سود تعادلي هستيم.قرار بود سه‌شنبه 2هفته پيش شوراي پول و اعتبار موضوع كاهش نرخ سود بانكي را بررسي كند. صبح همان روز بود كه محمدباقر نوبخت، سخنگوي دولت و رئيس سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كه در عين حال عضو شوراي پول و اعتبار هم هست خبر داد كه «كاهش نرخ سود بانكي» قطعي است و دولت، وزارت اقتصاد و بانك مركزي با اين كاهش موافق هستند.

نوبخت گفت كه كاهش نرخ سود بانكي بررسي خواهد شد. اما با اين حال در جلسه‌اي كه سه‌شنبه 2هفته پيش و همچنين جلسه‌اي كه سه‌شنبه هفته گذشته برگزار شد، شوراي پول و اعتبار كاهش نرخ سود بانكي را در دستور كار قرار نداد تا شائبه‌ها درباره اختلاف جديد ميان تيم اقتصادي دولت اين‌بار بر سر نرخ كاهش سود بانكي تقويت شود. بسياري از كارشناسان بر اين باورند كه نرخ سود بانكي بايد تابع بازار باشد.

تعيين دستوري نرخ سود بانكي موجب ايجاد رانت شده و براي بانك‌ها نعمت بدون زحمت است. همچنين برخي ديگر عنوان كردند سطح فعلي نرخ سود 20درصدي كافي است و با توجه به تورم انتظاري كه مردم دارند، كاهش نرخ سود بانكي به زير 20درصد موجب بروز مشكلات مي‌شود. ظاهرا همين مخالفت‌ها باعث شده تا شوراي پول و اعتبار با احتياط بيشتري عمل كند و فعلا درباره اين موضوع صبوري به خرج دهد. افزايش سؤالات عمومي درباره سرنوشت نرخ سود بانكي باعث شد تا هفته گذشته ولي‌الله سيف، رئيس‌كل بانك مركزي توضيحاتي در اين زمينه ارائه دهد.

او به ايرنا، خبرگزاري رسمي دولت گفت: كاهش نرخ سود بانكي از دستور كار بانك مركزي خارج نشده و براساس برنامه‌هاي تدوين‌شده اين نرخ به مرور به سمت دامنه قابل‌قبول نزديك تورم هدايت مي‌شود. وي در پاسخ به اين پرسش كه گفته شده تغيير نرخ سود بانكي از دستور كار بانك مركزي و شوراي پول و اعتبار خارج شده است، افزود: بانك مركزي كاهش نرخ سود بانكي را براساس مصوبه شوراي پول و اعتبار همچنان پيگيري مي‌كند.

وي ادامه داد: سياست بانك مركزي اين است كه با ورود به بازار بين بانكي تعادل لازم را در اين بخش ايجاد و نرخ را به سمت دامنه قابل‌قبول نزديك تورم هدايت كند و اين كار به مرور انجام خواهد شد.رئيس‌كل بانك مركزي در پاسخ به اين پرسش كه برخي از كارشناسان معتقدند نرخ 20درصدي سود بانكي كه شوراي پول و اعتبار تصويب كرده در شرايط كنوني مناسب است و نيازي به كاهش اين نرخ نيست و نظر بانك مركزي در اين خصوص چيست، اظهار داشت: بانك مركزي نرخ سودي را كه بازار را به تعادل برساند، مناسب مي‌داند.

شوك به سود بانكي خطرناك است

در همين حال بانك مركزي در تحليلي از اوضاع اقتصادي كشور علاوه بر بيان مختصات اقتصاد ايران، 7دليل عدم‌كاهش نرخ سود بانك‌ها را اعلام كرد. تحليل جديد وضعيت اقتصاد ايران در نشريه روند بانك مركزي ارائه شد. در اين تحليل آمده است: بانـك مركـزي در اصلاح نرخ‌هاي سود بانكي و متناسـب‌سازي‌ آن بـا بـازدهي فعاليت‌هاي بخـش حقيقـي اقتصـاد، رويكردي مستمر و غيردستوري را اتخاذ و از شوك درماني و تغييـر ناگهـاني و شـديد نـرخ‌هاي سـود بانكي احتراز مي‌نمايد.

بانك مركزي درباره عدم‌موفقيت تعيين نرخ سود دستوري آورده است: دليل اصلي اين امر را بايد در تنگناهـاي ترازنامـه‌اي بانك‌ها و همچنـين گستردگي عمليات بازار غيرمتشكل پولي جست‌وجو كرد. وجود حجم قابل توجهي از مطالبات غيرجاري در پرتفوي تسهيلاتي بانك‌ها، بالابودن مطالبات از بخش دولتي و نبـود چشم‌اندازي مشخص بـراي بازپرداخت آنها، رسوب اوراق مشاركت دولت و شركت‌هاي دولتي در ترازنامه بانك‌ها و همچنـين عدم‌بازگشت منابع مصرف شده در املاك و مستغلات در نتيجه ركود اين بخش، موجب بـروز شـواهدي در شبكه بانكي شد.

بديهي است كه در اين شرايط، كاهش دستوري يكباره نرخ سود در شبكه بانكي، نه‌تنها فاقد كارايي لازم براي سامان بخشي به رقابت‌هاي ناسالم در بخش جذب سپرده‌هاست، بلكه مي‌تواند بـا سوق دادن بخشي از سپرده‌هاي بخش غيردولتي از بازار رسمي به بـازار غيررسـمي، موجبـات تقويـت بازار غيرمتشكل پولي را نيز فراهم آورد.

مشكلي به نام بازار غير متشكل پولي

گستردگي فعاليت بـازار غيرمتشـكل پـولي و پديده غيرنقدشوندگي، به‌دنبال آن تخطي برخي از بانك‌ها و مؤسسات اعتباري از نرخ‌هاي سود توافق شده، كمبـود اعتبـار بـا قيمت مناسب را به مسئله مهم كوتاه‌مدت شبكه بانكي تبديل كرده است. در پي اين تحـولات، به‌رغم توافق صورت گرفته ميان بانك‌ها و مؤسسات اعتباري، نوعي رقابت قيمتي براي جذب سپرده‌هاي بيشتر صورت گرفته كه اين امر ساماندهي وضعيت تجهيز منابع در شـبكه بـانكي را بـا مشـكل مواجـه ساخته است./iهمشهری آنلاین