استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا: انسان در صدد زنده ماندن است او نیازهایی دارد که بر اساس آن قصد دارد تا ضمن برآورد نمودن آن ها به استمرار حیات خود برسد.استفاده از تمام امکانات روی زمین از جمله اهداف او برای رسیدن به منظور است.آدمی از اینکه بر روی کره ی زمین زندگی می کند آن را متعلق به خود می داند اما در این میان از مرزبندی ها نیز برای معین کردن سهمیه ها  سود می برد.

استفاده از تمامی امکانات در این میان ،اساسی برای جابه جایی و یافتن وسایل می شود.مهاجرت اصلی برای یافتن وسائل رفع نیازهاست.گرچه مهاجرت می تواند شکل های اجباری و اختیاری داشته باشد اما در هر شکلش منافعی برای انسان متصور است.مهاجرت های اجباری نیز گریز از خطر برای باقی ماندن نسل تلقی می گردد.شوش به هر دو شکل آن مبتلا بوده و گرچه سود و زیانی داشته اما هر یک در محدوده ی تاثیرات خود قابل بررسی هستند.

دیروز:در شوش قبل از تاریخ انواع مهاجرت ها صورت گرفته است.در یکی از این شکل ها که بعضی از تاریخ نویسان به آن اعتقاد دارند مبتنی بر این است که اساسا شوش خالی از سکنه و فاقد زندگی در قبل از تاریخ بوده است و مهاجرت اقوامی از ایرانیان پیشین آن را برای زندگی انتخاب کردند اما برخی نیز این را مردود می شمارند و مهاجرت را به دوران باستان نسبت می دهند.

ما از حقیقت مطلب آگاهی نداریم.هر چه باشد متعلق به آن زمان است.نیک می دانیم که در شوش بومیانی می زیستند که مورد تهاجم قرار گرفتند و به مرور زمان از بین رفتند.بنابراین می توان مهاجرت بعد از دوران قبل از تاریخ را پذیرفت.شاید از بین رفتن بومیان خود دلیلی بر وجود زندگی قبل از تاریخ بدون مهاجرت باشد.مهاجرت در شوش در این زمان می تواند کاملا اختیاری و بر اساس تفکر باشد.

در دوران باستان گفته می شود که ایرانیان در دو قوم ماد و پارس مهاجر بوده اند.اینکه چنین نظری درست است یا نه مربوط به شوش نمی شود.شوش قدیمی ترین شهر جهان و اولین نقطه ی مدنی دنیاست.البته اگر مهاجرت را در معنای واقعی آن یعنی جابجایی بدانیم ممکن است ورود شاهان به شوش دارای این معنا باشد اما هرگز اجباری در آن نبود.

در آن زمان یونانیان را می توان مهاجرینی غریب دانست که با دیدن شوش و انتخاب آن به دلایل مثبت فراوان بر ای سکنی و ادامه ی ازدواج با نسل های ایرانی و در نهایت از بین رفتن هویت آن ها از مهم ترین در نوع خود بودند.مهاجرت در شوش به شکل های داخلی و خارجی در دوران باستان قابل توجیه است.

در دوران اسلامی مهاجرت به شوش واقعی بود.مردمانی که متعلق به ایران نبودند به دلایل زیادی که توجیه آن ها میسر نیست وارد خوزستان و به تبع آن شوش شدند.در ابتدای تشکیل دولت اسلامی در حجاز و آغاز شکل گیری حکومت دینی در مکه و خصوصا جاده ی ابریشم و تاثیر ایران از طریق دریا و بازرگانی و اینکه شوش دارای بازاری مهم برای داد و ستدهای برون و درون مرزی بوده است.بنابراین مهاجرت و ماندگاری های اختیاری و اجباری هر دو وجود داشتند.

در تشکیل شوش جدید که باید آن را تنها شهر تمام مهاجر دانست.قبل از تشکیل شوش جدید مردمانی بومی در شوش نبودند و همگی مهاجرینی تلقی می شدند که تنها از نظر قدمت با هم متفاوت بودند.شوشی هایی که آن را تشکیل دادند یا عرب های بیرون از شوش بودند که نزدیک مرز زندگی می کردند، یا لرهای ساکن لرستان و ایلام بودند که فصولی جا به جا می شدند و یا بختیاری هایی که به دلیل وجود کار بدان وارد شدند و در نهایت دزفولی هایی که سود خود را در داد و ستد یافتند.

در جریان جنگ تحمیلی نیز شوش دچار مهاجرت های درونی شد.بسیاری از مردم نزدیک مرز خصوصا بستان و سوسنگرد به این شهر وارد شدند و در حاشیه ی شهر سکنی گزیدند و با طولانی شدن جنگ اقامت دائمی یافتند.البته تعدادی از این نوع  مهاجرین ،دارای اقوامی از قبل در شوش که شاغل در دو کارخانه ی معروف بودند و به همین دلیل بدان ها پیوستند.

امروز:شوش امروز را نمی توان بومی محسوب داشت.اگر با خوشبینی بدان بنگریم می توانیم آن را مهاجرین جدید و قدیم بنامیم.در بعد از پیروزی انقلاب هجوم مردم روستایی به شوش بسیار فراوان گردید و بر این اساس امروز شوش مملو از انواع انسان ها با گویش ها و زبان های مختلف است.

ما شوش را شهری تمام مهاجر می نامیم که گذشت زمان برای آن ها تعلق خاطر آورده است.حتی ایرانیانی که به وسیله ی عراق رانده شدند و مهاجر محسوب می شوند نیز در شوش باقی ماندند و دارای املاک وصاحب کسب و کار شدند.شوش به دلیل جذابیت و امکان دست یابی به ثروت مهاجر پذیر شد.

فردا:ما برای فردای شوش اتمامی بر مهاجرت نمی یابیم.شوش دارای زیارتگاهی بزرگ است که جاذبه ی فراوانی دارد.کشاورزی آن قابل رقابت با سایر نقاط کشور است.آب فراوان آن به همراه توسعه ی کشاورزی و صنعتی و نیز مردمانی که با کوشش توانستند وضعیت معیشتی کافی داشته باشند، تحریکی برای مهاجرت های آینده خواهد بود.

گرچه مهاجرت های داخلی بسیار افزون خواهند گشت اما فرار از آن که خود نوعی مهاجرت به خارج است نیز انجام خواهد گرفت.خروجی های مهاجر از شوش گرچه فرار مغزها نامیده می شوند اما شامل تحصیل کرده ها و متفکرانی است که امکانات شوش را کافی نمی دانند.

مهاجرت در شوش ضربات جبران ناپذیری بر واقعیات وارد کرده ، باعث  ثبات سنت های علط وباورها نادرست شده  و در آینده نیز سدی برابر تغییرات ایجاد می کند.مهاجرت برای آینده ی شوش سود آور نبوده و تنها زیان های عمیقی را به وجود خواهد آورد.بی تفاوتی نسبت به آینده ی فرزندان که خود نوعی باور به ترک شوش به وسیله ی مهاجرین و باوری درونی برای بازگشت به سرزمین اصلی است،زیان های جبران ناپذیری را بر پیکره ی شوش وارد خواهد ساخت.

از یک طرف علاقه به سرزمین کودکی و از طری دیگر جستجو برای زندگی در مناطق پر امکان نوعی کشش های متضاد را ایجاد می کند.باید برای این درد شوش درمانی یافت.مهاجرت موضوعی مهم و حیاتی برای آینده ی شوش است.متفکران و متعهدان به آبادی و توسعه ی شوش تفکری ناب را برای مبارزه با اثرات منفی آن به کار گیرند.