پس از آنکه ایران و 1+5 بر سر یک راه حل جامع برای حل وفصل مساله هسته ای در 23 تیرماه سال جاری به توافق رسیدند دو طرف تلاش کردند این توافق را در پایتخت ها و پارلمان های خود به تصویب برسانند. ایران، اتحادیه اروپا و آمریکا هر کدام در چارچوب قوانین و مقررات خود این توافق را تایید و تصویب کردند. از آن پس دو طرف باید اقداماتی را به انجام می رساندند تا شرایط برای اجرا شدن برجام فراهم شود.

اقدامات متقابل ایران، آمریکا و اروپا و دیگر کشورهای 1+5 بعد از آنکه پرونده ابعاد احتمالی نظامی ایران در شورای حکام آژانس بسته شد و تمامی قطعنامه های قبلی در شورای حکام علیه فعالیت ها و برنامه های هسته ای ایران در گذشته لغو شد سرعت بیشتری گرفت به شکلی که طی سه هفته تمامی این اقدامات انجام شد و در نهایت بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی روز چهارشنبه 23 دی ماه اعلام کرد که ایران اقدامات خود را طبق برجام عملی کرد.

حالا نوبت آژانس بین المللی انرژی اتمی بود که اقدامات هسته ای ایران را راستی آزمایی کرده و صحت آن را به اطلاع کشورهای عضو گروه 1+5 و همزمان به شورای حکام و شورای امنیت سازمان ملل ارایه کند. با وجود اعلام قبلی دو طرف مبنی بر اینکه گزارش یوکیا آمانو روز جمعه 25 دی ماه منتشر خواهد شد اما این گزارش در عطش شدید رسانه ها و افکار عمومی برای اطلاع از نتیجه راستی آزمایی و در حالی که قرار بود صبح روز شنبه شاهد اعلام اجرایی شدن برجام باشیم به تعویق افتاد.

کمتر رسانه و کارشناسی طی چند روز گذشته نسبت به وجود مشکلات اساسی در مسیر راستی آزمایی آژانس از اقدامات هسته ای ایران احساس تردید و نگرانی کرده بود و همه کار را تمام شده می دانستند و اعلام اجرای توافق را امری تشریفاتی می دانستند. امیدها برای اجرای برجام در حالی که ایران سه اقدام مهم خود در انتقال سوخت، کاهش سانتریفیوژها و خارج کردن کالندریای راکتور اراک را انجام داده بود بسیار بیشتر از آن بود که تاخیر 24 ساعته در اعلام روز اجرا کسی را نگران کند. اما در دومین روز از زمان تعیین شده برای اعلام اجرای توافق هسته ای و در حالی که همه انتظار داشتند گزارش آژانس صبح روز شنبه منتشر و کنفرانس مطبوعاتی ظریف و موگرینی نیز ظهر هنگام برگزار شود اما معادلات به شکل دیگری رقم خورد.

هنوز از دیدار جان کری و محمد جواد ظریف در هتل کوبورگ نگذشته بود که منابع خبری از تهران به طور غیرمنتظره اعلام کردند چهار زندانی آمریکایی ایرانی آزاد شدند. متقابلا منابع آگاه ایرانی و آمریکایی نیز از آزادی هفت تن از ایرانیانی که به اتهام دور زدن تحریم ها در زندان های آمریکا به سر می بردند خبر دادند و علاوه بر این اعلام شد که منع تعقیب از 14 ایرانی از سوی پلیس اینترپل برداشته شد. رسانه های گروهی حاضر در وین و نیز در سراسر دنیا بی درنگ آزادی این افراد را به طور متقابل به تاخیر به وجود آمده در انتشار گزارش آژانس برای اعلام صحت اقدامات هسته ای ایران طبق برجام عنوان کردند. اما این پایان ماجرا نبود و اخباری مبنی بر اینکه تلاش می شود این زندانیان هر چه سریعتر خاک این کشورها را ترک کنند منتشر شد و رسانه ها در کمتر از دو ساعت اخباری مبنی بر ترک کشورها از سوی این زندانیان یا انتقال به کشور ثالث خبر دادند.

بر اساس اعلام غلامعلی خوشرو نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد "بر اساس مذاکرات کنسولی فشرده در یک سال گذشته بین ایران و آمریکا که دولت سوئیس هم تسهیل کننده آن بود چهار نفر که تابعیت دوگانه ایرانی آمریکائی داشتند آزاد شدند. "

وی افزود: همچنین هفت نفر از هموطنان‌مان که به دلایلی که شکستن تحریم‌ها خوانده شده بود در بازداشت طرف آمریکائی بودند که مراحل اداری آزادی آن‌ها هم در حال انجام است.

نماینده کشورمان در سازمان ملل، اسامی این افراد را خسرو افقهی، آرش قهرمان، بهرام مکانیک، تورج فریدی، نیما گلستانه، نادر مدانلو و علی صابونچی اعلام کرد و گفت: این افراد از همه جرایمی که تحت تعقیب بودند بخشیده می‌شوند.

وی خاطرنشان کرد: همچنین تعدادی دیگری هستند که بعد از این‌که دوران زندان‌شان تمام شد تحت تعقیب نخواهند بود و می توانند به مهین بازگردند.

محمد جواد ظریف که از صبح روز شنبه در صفحه شخصی خود در توییتر فعال بود در پیامی که به نظر می رسید تلاش دارد تا رسانه ها و افکار عمومی ملتهب برای شنیدن خبر اجرای برجام را آرام کند نوشت: ما در حال رسیدن به روز اجرای برجام هستیم. چیز مهمی نیست. دیپلماسی نیاز به صبر دارد. جایگزین دیگری وجود ندارد.

هم چنین یک منبع نزدیک به هیات ایرانی حاضر در وین اعلام کرد که" برخی نکات کوچک و مقدمات روز اجرای برجام در حال طی شدن است. "

این منبع نزدیک به هیات ایرانی با توجه به تاخیر به وجود آمده در انتشار گزارش آژانس گفت: تاخیر به وجود آمده الزاما ربطی به آژانس و گزارش آن ندارد. گزارش آژانس هم چیزی جز یک لیست از اقدامات ایران که وفق برجام بایستی تایید بشود، نیست.

بنا بر گزارش خبرنگار ایسنا، برخی منابع مطلع تاخیر به وجود آمده در ارایه گزارش آژانس و متعاقبا اعلام بیانیه مشترک ایران و 1+5 را کارشکنی های دقیقه 90 یکی از کشورهای عضو گروه 1+5 می دانند که همواره در طول مذاکرات به رفتارها و اقدامات برهم زننده در مذاکرات مشهور بوده است.

در عین حال با وجود اخبار و شایعات داغ در فضای رسانه های گروهی در روز شنبه در وین اما ایران و 1+5 در آرامش این فضا را مدیریت و تلاش کردند تا ابهامات و مشکلات را از سر راه اجرای برجام بردارند و به این ترتیب مهم ترین و حساس ترین توافق بین المللی میان یک کشور درحال توسعه با شش قدرت بزرگ در نقطه عطف عملیاتی شدن خود قرار می گیرد و از این پس چشم ها اراده عملی این کشورها در اجرای تعهدات متقابل خود را نظاره خواهند کرد.

با اجرای توافق هسته ای دوره جدیدی از تحولات سیاسی اقتصادی در سطح ملی، منطقه ای و بین المللی ایجاد خواهد شد که تمامی سطوح را در بر خواهد گرفت.