استاد جعفر دیناروند - رئیس مرکز بررسی های اجتماعی ایران اُنا:

فرهنگ:کلمه ای که برای همه با معنا جلوه می کند برای بسیار ی نامفهوم است.معنایی مساوی با تربیت و یا رفتار انواع برداشت هایی است که از این واژه صورت می گیرد.ما فرهنگ را تنها با یک معنا می شناسم و آن طریق زیستن انسان ها در وضعیت های گوناگون است.فرهنگ شوش در همین معنا دنبال می شود.بنابراین منظور از فرهنگ شوش شیوه ی زندگی مردمان آن در مقاطع مختلف زندگی است.بدیهی است که تغییرات زندگی برابر با تغییرات فرهنگی خواهد بود.ما فرهنگ شوش را بر همین اساس در عناصر مختلف سنت ها،عرف، باورها و اعتقادت مورد مطالعه قرار داده و داده های آن را عرضه می کنیم.شوش شهری با فرهنگ های مختلف در طول زمان و در عرض آن بوده است و احتمالا خواهد بود.

 دیروز:فرهنگ قبل از تاریخ شوش ،روستایی و تابع نوع زندگی آن بود.مردم در آن زمان از نظر دینی دارای ادیان خاصی نبودند.شوش آن زمان به هیچ وجه مسیحی یا یهودی نبود.نوعی رب پرستی که در آثار تاریخی باقی مانده نشان دهنده ی اعتقادات آن ها بود.مردم شوش شکلی از زندگی روستایی را داشتند که در آن سنت هایی مانند کمک و همکاری وجود داشتند.هنوز سندی مبنی بر زندگی شهری یا فرهنگ شهرنشینی قبل از تاریخ ثبت نشده است.

 فرهنگ صلح طلبی در میان آن ها رواج داشت اما یافت گورهای دسته جمعی نشان دهنده ی توحش در اطراف آن بود.آثار باستانی در شوش قبل از تاریخ نشان می دهد که نوعی پیشرفت در صنعت یا وسیله سازی وجود داشت.مردمی بومی که دارای شکل های خاصی مانند بلندی قد و موهای فرفری نیز نشان دهنده ی فرهنگ خاص منطقه بود.شوش ،بومی های مخصوصی را در خود جای داد که نشان دهنده ی فرهنگ خاص نیز بود.

 در دوران باستان شوش فرهنگ بسیار غنی داشت که وجود آثاری مانند انواع ظروف، طلاجات، نقره های خاص، انواع فلزات، سکه های دوران باستان، سکوهای سنگی، کاخ های آپادانا و اردشیر، ثروت هنگفت و شکل ساختمان ها، تایید کننده ی غنای فرهنگی آن است.شوش با وجود پایتختی برای همه تصوری از پیشرفت فرهنگی است.اولین شهر جهان مبین فرهنگ خوب این شهر بود.

 نام شوش در بسیاری از نوشته های تاریخی موجود است.فرهنگی که عنی باشد در سایر کشورها تاثیر گذار است.برتری فرهنگ شوش بر یونان که با تصرف آن به وسیله ی اسکندر مقدونی به وجود آمد استحکام آن را نشان داد.فرهنگ رفتاری و کرداری و نیز سبک زندگی و تمیزی و نظافت همراه با رفاه و آسایش از نشانه های مهم پیشرفت فرهنگی شوش در دوران باستان است.

 با ورود دین اسلام به شوش وضعیت فرهنگی به دو حالت تبدیل شد.اول شکلی از ملیت گرایی ایرانی و دوم شکلی از دین گرایی اسلامی که در این میان تلاش برای آشتی دادن میان این دو آغاز گردید.در شوش آن زمان جشن های باستانی مانند مهرگان و نوروز از بین نرفت و در عین حال برگزاری مراسمات دینی خصوصا مربوط به تشیع همراه با دینگرایی یهودیان در مقطعی از تاریخ قابلیت بررسی را داراست.

 در دوران شوش جدید مسائل فرهنگی به شکل های دیگری درآمد.ضمن توجه به فرهنگ ایرانی و اسلامی، رفتارهای خاص عربی و لری یا سایر فرهنگ ها خودنمایی نمود.از این نظر فرهنگ شوش حالتی فوق العاده استثنایی یافت.فرهنگ لر،عرب،بختیاری و دزفولی که هر کدام دارای ویژگی های منحصر به فردی است دارای تجمع مسالمت آمیزی شدند.

 در شوش جدید گرچه نوع مسکن گزینی تاثیر فراوانی بر آشتی میان فرهنگ ها د اشت اما اشتراکات فراوان نیز این استحکام را قوت و از اختلافات جلوگیری کرد.برای تایید این مطلب روستاهای عرب نشین و لر نشین به صورت متمایز تشکیل شدند تا نزدیکی فرهنگی مردم راهی برای ادامه ی رفاه باشد.البته با گذشت زمان این توازن در بعضی از روستا ها بر هم ریخت و روستاهایی با انواع فرهنگ ها به وجود آمد که نتیجه ی آن نیز زندگی مسالمت آمیز بود.در فرهنگ شوش تا به امروز نیز همین وضعیت ادامه دارد.

 امروز:فرهنگ امروز شوش تحت تاثیر چهار خرده فرهنگ است.عرب،لر،دزفولی و بختیاری که در این میان اشتراکاتی مانند فرهنگ دینی خودنمایی ترین تاثیر را داراست.فرهنگ امروز شوش از نظر رفتاری با تضادهایی نیز روبروست.افرادی که دچار تضاد می شوند در حل اختلاف دچار مشکل می شوند.دیگر این معنا که با دیه می توان اختلافات را حل کرد مورد تایید سواد داران و اهل علم از هر فرهنگی در شوش نیست.نخبگان قانون را اصل می دانند و نشستن برای ریش سفیدی را تحت تاثیر تفکرات منطقی قابل قبول می دانند.

 فرهنگ شوش دوباره به سنت های قدیم نزدیک تر شده است.باور مردم به حل مشکلات از طریق بزرگان امروز یا شیوخ و خوانین دیروز بیشتر شده و این مطلب حتی مورد تایید دولت مردان نیز هست.در شوش فرهنگ ها با توجه به سنت ها راه خود را می روند.به طور مثال در مراسم عزاداری که نوعی انعکاس فرهنگی است.بختیاری ها آن طور عمل نمی کنند که عرب ها یا دزفولی ها بدان دست می زنند.به نظر می رسد که عرف و سنت ها بسیار متفاوت تراز یکدیگرند.

 تعصبات قومی به شکلی جدید در فرهنگ شوش نفوذ یافته و بسیاری از متعصبین سعی دارند تا با مطرح کردن تجریکات قومی مانند تکلم وزبان مردم را به سمتی خاص هدایت نمایند.این مورد متاسفانه در فرهنگ شوش در حال نفوذ است و البته اهل علم و فرهنگ دوستان یک پارچه با آن مخالفند.برای بسیاری از شوشی ها از هر فرهنگی که باشند برترین فرهنگ ها انسانیت و برابری است.

 با توجه به انواع خرده فرهنگ ها در شوش امروز و نفوذی که بر مردم خود دارند به نظر می رسد نوعی تبادل فرهنگی نیز حاکم باشد.در این میان موثر ترین راه ها وصلت های مردمی است.فرهنگ هایی که بدین شکل حاصل می شوند کمتر دچار تضاد می گردند.عرف ها در فرهنگ امروز شوش نقشی بسزا دارند اما همه ی آن ها دارای تاثیرات مثبت نیستند.به طور مثال عرفی که در آن ازدواج ها را محدود به فامیل ها می کند نقشی منفی در یکسان سازی دارد.

 فرهنگ امروز شوش دارای مشکلات فراوانی است که از نظرها دور مانده است.باید شکاف ها را از راه منطقی پوشش داد.عرف های ضد تفکر و مخالف با عقل را برای همیشه به زباله دانی تاریخ سپرد.دیگر از رفتارهای دوران باستان و روستانشینی هایی که دستورات از طریق خوانین و شیوخ صادر می شد،نباید حمایت شود.دنیای آرام از طریق عرف و سنت های صلح طلبانه به دست می آید.تکیه بر زور و اسلحه تنها مربوط به دنیای توحش است.کشتن انسان ها از هر زبان و خرده فرهنگی که باشند محکوم است و فرهنگ شوش می بایست به خانه تکانی بزرگی در این رابطه بزند.

 با سخنرانی ها و تهدیدات نمی توان تضادهای فرهنگی را از بین برد .تفکر و اندیشه ی درست و کارآمدی درک و فهم باید اصل و اساس تغییرات فرهنگی شوش باشد.این تغییرات در تمام رفتارهای ما متجلی است.خرید و فروش و نیزانواع جشن ها و عزاداری ها باید دوباره بازنگری شوند و اهل علم و آگاه به مسائل فرهنگی در این راه قدم بردارند.فرهنگ امروز شوش نیازمند به تغییرات درونی وسیعی است.

 فردا:فرهنگ فردای شوش را باید از امروز دریابیم.فردایی که شوشی ها در آن زندگی می کنند باید مملو از پیشرفت های فرهنگی باشد.فرهنگ فردای ما بر اندیشه و عقل استوار است و هیچ ملاکی به جز انسانیت و خمیرمایه ی درونی آدمیت مورد تایید نخواهد بود.زبان برای ما در آینده تنها وسیله است.ملاکی برای نامگذاری است .ما فرهنگی را برای آینده می خواهیم که در آن اختلاف معنایی نداشته باشد.تعصبات کورکورانه در آن متجلی نیست.همه ی شوشی ها داری فرهنگ پیشرفته ی علمی و دانشی خواهند بود.

 نه قومیت ملاکی برای برتری است و نه زبان راهی برای همبستگی است.برای فردای شوش آزادی و آزاد اندیشی و به دور از احساسات بچگانه، اصل و اساس است.همه ی ما در پهنای ایران زمین زندگی می کنیم و از تبادلات فرهنگی با غیر شوشی ها هم هراسی نداریم.ما فرهنگ غنی خود را که در درون تپه ها و در شجاعت های روستا ها نهفته اند به دیگران نشان خواهیم داد.

 درست است که ما همه فرهنگ مهاجر را دارا هستیم اما باید به فرهنگ یگانه برای رشد و تعالی دست یابیم.دست گذاشتن بر روی تفاوت ها کاری نادرست است.همبستگی ها را باید با اندیشه ی درست نشان داد و آدمیت خود را بنیانی برای ادامه ی فرهنگ دوست داشتنی  شوش دانست.فرهنگ آینده ی شوش به دور از اختلافات و مبینی برای تعالی و رشد همه جانبه ی فرزندان ما خواهد بود.