در گذشته نامش را میهمان ناخوانده گذاشته بودیم با شنیدن خبر آمدنش با نگاهی حسرت بار با آسمان آبی خداحافظی می كردیم اما امروز دیگر میهمان نیست چه خوانده و چه ناخوانده، امروز دیگر میزبان شده همیشه و همه جا هست تنها گاهی رقیق می شود و گاهی غلیظ.

معمولا اگر در اواخر فروردین در اخبار هواشناسی پدیده غالب در غرب و جنوب غرب وجود ذرات معلق گزارش نشود تعجب می كنیم، برخی از شهرستانهای استان كرمانشاه همچون قصرشیرین نیز مدتهاست كه دیگر كلماتی همچون آسمان صاف و آبی را فراموش كرده اند، البته می شود چشم ها را شست و ریزگردها را جور دیگر دید مثلا بهانه ای برای داشتن تعطیلات بیشتر!

پدیده ریزگردها در حدود یك دهه است كه به مشكل اساسی در منطقه غرب و جنوب غرب كشور تبدیل شده و هرچند هر روز وعده های تازه ای برای مهار این مشكل شنیده می شود و اقداماتی نیز صورت گرفته اما به طور قطع باید برای آن چاره ای بنیادین اندیشید.

یك میلیون و 800 هزار هكتار بیابانهای كشور عراق كه عامل اصلی تولید ریزگرد در كشورهای منطقه است، 500 هكتار از اراضی جنوب شرقی سوریه، اردن، 200 هزار هكتار از اراضی جنوب تركیه و بخش‌هایی از عربستان نیز كانون تولید ریزگرد محسوب می‌شود كه باید برای مهار آنها اقدام شود، هر چند نبود اعتبارات كافی برای مالچ پاشی مناطق بحران خیز از سوی طرف عراقی یكی از دلایل عمده تاخیر در مهار ریزگردها عنوان می شود اما تلاش برای جلب كمكهای بین المللی و نیز ادامه تلاشهای مقامات كشورمان در ایجاد بسیج همگانی در كشورهای منطقه و نیز سازمان ملل برای مقابله با این پدیده ضروری به نظر می رسد.

تاكنون آمار رسمی از تاثیرات و تلفات این پدیده در كشور منتشر نشده اما به طور قطع این معضل علاوه بر تخریب محیط ریست، داشتن تاثیرات منفی بر اقتصاد و كشاورزی صدمات جبران ناپذیری نیز به جسم و روح ساكنان مناطق درگیر وارد آورده است.

كارشناس مسوول بیماریهای واگیر مركز بهداشت استان كرمانشاه در این خصوص در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، گفت: عوارض درازمدت این پدیده بر سلامتی كه برخی از آنها نیز ناشناخته است، ناشی از جانشین شدن دایمی ذرات معلق و آلوده به ویروسها در قسمتهای تحتانی دستگاه تنفسی می باشد.

دكتر 'حسین بیگلری' افزود: از آنجایی كه این عارضه می تواند باعث پدیده جهش ژنتیكی در ساختار DNA ویروسها شود، توانایی ایجاد ویروسهای نوپدید یا بازپدید در قسمتهای تحتانی دستگاه تنفسی و در نتیجه بالا رفتن ریسك خطر ابتلا به سرطانهای تنفسی (هنوز ناشناخته است) را نیز دارد.

وی با مهم عنوان كردن این اختلال در سیستم تنفسی، اظهار كرد: این مساله دارای اهمیت فراوانی است كه باید به خوبی به آن پرداخته شود.

وی در ادامه بروز عفونتهای تنفسی، شعله ور شدن آلرژیهای قدیمی و ایجاد حملات آسمی در بیماران مبتلا به آسم یا برونشیت را از جمله عوارض كوتاه مدت پدیده گرد و غبار بر سلامت افراد عنوان كرد.

بیگلری با یادآوری فصل تابستان و گرمای هوا می گوید: با توجه به خشكسالی های موجود در انتهای فصل بهار و تابستان، پدیده گرد و غبار هشداری جدی در زمینه تهدید سلامت افراد محسوب می شود كه نیازمند چاره اندیشی هر چه سریعتر است.

دكتر 'علی معینی' فوق تخصص ریه نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از آلوده بودن ریزگردها خبر می دهد و می گوید: با توجه به اینكه در جنگ اخیر برای اشغال كشور عراق از مواد و سلاحهای شیمیایی استفاده شده، احتمال آلودگی شیمیایی این گرد و غبار وجود دارد و به احتمال زیاد در دراز مدت، سوء اثرات آن در جامعه ظاهر خواهد شد.

دكتر معینی می افزاید: هم اكنون حدود هشت سال است كه كشور ما با پدیده گرد و غبار دست و پنجه نرم می كند كه البته در سه سال اخیر بر شدت آن افزوده شده و به طور طبیعی در این مدت كوتاه، عوارض بلند مدت ناشی از این پدیده در افراد تظاهر نمی كند.

وی اضافه می كند: اما عوارض كوتاه مدت این پدیده كه شامل تشدید علایم تنفسی در بیماران مبتلا به بیماریهای تنفسی مزمن و افراد مبتلا به دیابت می باشد در كشور افزایش یافته است.

به گفته پزشكان اثرات واقعی این ریزگردهای آلوده در دراز مدت خود را نشان داده و در حال حاضر نمی توان با قطعیت از آن سخن گفت اما گسترش بیماریهای تنفسی و افزایش مشكلات قلبی عروقی در همین مدت نیز خود را نشان داده است.

روزگاری نه چندان دور دیار زاگرس را با هوای كوهستانی مطبوعش می شناختند و چه بسا بسیاری از افراد برای فرار از آلودگی هوای مناطق صنعتی به دامان زاگرس پناه می آوردند اما امروز ریزگردهای آلوده، زاگرس زیبا را بلعیده و بسیاری از مردمان این دیار را مجبور به مهاجرت كرده اند.

دیدار رییس سازمان محیط زیست كشورمان با نماینده ویژه سازمان ملل در امور عراق و بحث در خصوص لزوم پایبندی طرف عراقی به مالچ پاشی بیابانها، مذاكره با نوری المالكی نخست وزیر عراق در این زمینه در سفر اخیر وی به ایران، پیشنهاد ایجاد یك ساختار اجرایی مستحكم با حضور سازمانهای بین‌المللی درباره پروژه مقابله با گرد و غبار از سوی مقامات كشورمان و برگزاری نشست بررسی ریزگردها در دانشگاه علوم پزشكی كرمانشاه همه و همه حكایت از تلاش مسوولان كشورمان در حل این بحران دارد، مردم نیز صبورانه نظاره گر این تلاشها خواهند بود تا سرانجام باز هم آسمان سرزمینمان آبی آبی شود./ ایرنا