"روز خبرنگار موجب پديدآمدن دو احساس متضاد شادي و اندوه مي شود. شادي از اين که به بخش مهم و تأثيرگذار جامعه توجه شده و روزي را به نام آنان ناميده اند تا بدين وسيله از تلاش و همت اين جماعت قدرداني شود و جايگاه روزنامه و رسانه و خبرنگار در دنياي امروز خيلي مهم است. در جهان پيچيده امروز ارتباطات بخصوص از طريق وسائط ارتباط جمعي مهم است و مي تواند از خود بيگانگي افراد را در جوامع تکنيک زده تا حدودي مرتفع کند و دل ها را به هم نزديک سازد و رسانه در اين زمينه نقش دارد و خبرنگار به معني عام کلمه جايگاه بي بديل در عرصه دارد.

و اما احساس ناراحتي از اين که مي بينم به خبرنگاران و نويسندگان و اصحاب رسانه اگر بخواهند مستقل و مبتکر باشند فشار وارد مي آيد. ببينيد هرجا جنگ است و هر جا حوادث و وقايع تلخ و سخت است پيشتازان حضور خبرنگارانند و قرباني هم داده و مي دهند، يعني با فداکاري به عرصه هاي خطرخيز مي روند و جانشان را فداي آگاهي رساني به مردم مي کنند. همچنين در عرصه هاي اجتماعي حضور دارند و اين حضور که علي القاعده نقادانه هم هست از سوي خيلي از قدرت ها و حکومت ها بر تابيده نمي شود و خبرنگاران و روزنامه نگاران مستقل بايد بار توقعات نابجا را به دوش بکشند و فشارها و محدوديت ها و حتي زندان و دربدري را تحمل کنند.

در ايران عزيز که به برکت انقلابش با شعار فاخر آزادي، استقلال، جمهوري اسلامي وارد مرحله جديد تاريخ شد انتظار بوده و هست که نويسندگان، گويندگان و خبرنگاران بيش از ديگر جاها آزادي داشته باشند که چنين نيست. آيا موجب تأثر نيست که هم اکنون عده اي از خبرنگاران و روزنامه نگاران ما زنداني سياسي هستند. چه خوب بود براي تلطيف فضا و گذر از گذشته اي که نامطلوب بود، به آينده اي که براي همه بهتر باشد شاهد اين ابتکار بوديم که روز خبرنگار همه خبرنگاران آزاد شوند يا در روز زن همه زن ها و بالاخره همه زندانيان و گرفتاران و چه خوب بود که به جايي برسيم و بپذيريم و بگوييم اقتدار حکومت و نظام در اين است که کسي در زندان نباشد. مي بينيد که در اين صورت چه فضاي مطلوبي پديد مي آيد و دل ها چقدر به هم نزديک مي شوند.

به هر حال واژه خبرنگار تداعي کننده واژه «آزادي» به ذهن است، يعني اگر مطبوعات و رسانه ها مظهر آزادي فکر و نشر افکار هستند - يا بايد باشند- خبرنگار عامل مهم باروري و کارآمدي رسانه است و او است که مي کوشد مسائل را آزادانه به جامعه منتقل کند يا از جامعه به مسؤولان و دست اندرکاران امور برساند.

هم عنان بودن خبرنگار و آزادي امر ارزنده اي است و آزادي به معني درست کلمه امري است که همواره اصلاحات و جريان تحول طلبي روي آن تأکيد داشته اند و اگر اصلاحات نسبتي با خبر و خبرنگار و رسانه پيدا مي کند از جمله در اين زمينه است که هر دو خواستار آزادي هستند. زيرا اگر آزادي نبود انديشه و انتقاد نخواهد بود و اگر انتقاد نبود انحرافات در جامعه نهادينه مي شود و معلوم است که نتيجه وخيم آن چه خواهد بود.

به هر حال ما بايد جمهوري اسلامي را به گونه اي بفهميم و ترويج کنيم و براي استقرارش تلاش کنيم که نه تنها با دوپايه اصلي انقلاب يعني آزادي و استقلال سازگار باشد، بلکه بر آن مبتني باشد.

آزادي به معني اين که انسان ها در فکر کردن، سخن گفتن و تصميم گرفتن آزاد باشند. اجازه بدهيد به مناسبت ماه مبارک رمضان که ماه قرآن هم هست با رجوع به کلام و کتاب خداوند موضع خودمان را به آزادي، بلکه بنياد آزادي مشخص کنيم.

خداوند در آيه 72 سوره احزاب مي فرمايد:إنا عرضنا الأمانة على السماوات والأرض والجبال فأبين أن يحملنها وأشفقن منها وحملها الإنسان إنه کان ظلوما جهولا

توجه بفرماييد که خدوند در اين آيه مي فرمايد انسان اين امانت را حمل کرد، نه انسان مؤمن، يعني انسان چه مؤمن، چه کافر، چه ظالم، چه مظلوم آن را پذيرفته است، يعني امري مشترک ميان تمام انسان ها. اگر بگوييم امانت ايمان است که انسان هاي کافر آن را نپذيرفته اند و اگر بگوييم تکليف است که اين تکليف فرع بر ايمان است. پس يک چيز مي تواند مصداق اين امانت باشد و آن «اراده» و «اختيار» است که مختص انسان است.

تفاوت انسان با آسمان و زمين و کوه و کهکشان و حتي فرشتگان در همين اختيار است و لازمه اختيار آزادي است. اگر آزادي باشد لا اکراه في الدين معني پيدا مي کند، يعني اکراه و زور در کار نيست.

شرط امانت داري اين که زمينه به کارگيري اين امانت فراهم باشد، يعني آزادي تا انسان در مسير رشد اختيار خود را به کار گيرد و در عرصه اجتماعي هم مهم ترين نوع آزادي، آزادي تعيين سرنوشت و آزادي انديشه و بيان و آزادي انتقاد و اعتراض به کساني است که قدرت را در دست دارند.

خبرنگاران قدر خود را بدانند و اگر رنج و فشاري هم تحمل مي کنند به خاطر باروري امانت الهي براي انسان است و ان شاء الله اجرشان محفوظ است.

دوستان از خطراتي سخن گفتند که کشور را در اين شرايط تهديد مي کند و برخي دوستان در اين جمع که به خاطر آزادي خواهي و عقايدتان هزينه پرداخت کرده ايد مي گوييد حاضريم از آبروي خود مايه بگذاريم و به خاطر گناه ناکرده عذرخواهي هم بکنيم تا از جنگ عليه کشور و افتادن جامعه به مسيري که زيان هاي بزرگي براي همه دارد جلوگيري کند.
اي کاش مسؤولان هم اين ندا را مي شنيدند. حکومت اگر فضا را باز کند و به جاي نگاه به گذشته به آينده بنگرد و با توجه به اين که همه دلشان براي کشور و اصل نظام مي سوزد به سوي رفع کدورت ها پيش برويم که البته آزادي زندانيان سياسي و رفع حصر و حبس ها گام مهمي در اين زمينه است ببينيد چه فضاي مناسبي خواهد شد. من اميدوارم که روزي با امنيت و دل خوش دور هم بنشينيم که هيچ خبرنگاري گرفتار نداشته باشيم و کسي جز مجرمان واقعي در بند نباشد.

من بسيار متأسفم که در کشور به صراحت اعلام مي شود که اصلاً زنداني سياسي نداريم. خير، زنداني سياسي داريم. البته فعال سياسي تافته جدابافته نيست که بگوييم اگر تخلف کرد با او برخورد نشود، ولي قانون اساسي براي خبرنگار و فعال سياسي شرايطي گذاشته که مي گوييم رعايت شود. يعني محاکمه در دادگاه صالحه با حضور هيأت منصفه اي که واقعاً نماينده افکار عمومي باشد و اين که اظهار عقيده و نظر هيچگاه جرم نيست. همين اجرا شود.

در همين جا لازم است ذکري از فضاي نامطلوب فرهنگي و دانشگاهي کشورمان هم بشود. برخوردهاي نادرستي که نسبت به اساتيد و دانشجويان هست و فشارهايي که روي هنرمندان و روزنامه نگاران و ناشران وارد مي آيد، حتي روزنامه ها از طريق بعضي تشکيلات دچار محدوديت مي شوند. البته در زمان ما هم گاه مسائل حادي پيش مي آمد که از جنبه هاي امنيتي مي بايست محدوديت هايي ايجاد شود. خيلي محترمانه از طريق دبيرخانه شوراي عالي امنيت ملي يا وزارت ارشاد اغلب از مسؤولان روزنامه ها و رسانه ها دعوت مي شد و با توضيح نوعي اقناع پديد مي آمد و رسانه ها هم مراعات مي کردند. ترديدي نيست که جنبه هاي امنيتي و آن چه به امنيت ملي و کشور ربط دارد بايد رعايت شود ولي اين که هر چيزي رنگ امنيتي بگيرد و ممنوع شود غلط است. اصلاً بهتر است در همه رسانه ها را ببندند. الان گلوگاه ها و فيلترهايي که بر سر راه کتاب، فيلمنامه و … هست هنرمند و نويسنده را در تنگنا قرار مي دهد. تازه اگر هم از اين ها بگذرد معلوم نيست که با فشارهاي بعدي بتواند با امنيت کارش را بکند يا در مورد برخوردي که با يک نهاد مردمي مثل خانه سينما شد. بنده نمي خواهم بگويم که خانه سينما تخلف نمي کند يا حق دارد تخلف کند، خير ممکن است تخلفي هم باشد، ولي اين که برويم به اين سو که تا حد تعطيلي روي اين مؤسسه که پايگاه مهم و مطمئني براي بخش مهمي از هنرمندان عزيز است پيش برويم غلط است.

خوب است مسؤولان قضايي، امنيتي، فرهنگي و دانشگاهي به مطالب رهبري در جمع دانشجويان در مورد آزادي يا ملاک ضديت با ولايت و … رجوع کنند و همين را اجراء کنند و مد نظر قرار دهند، خيلي از ناروايي ها و مشکلات در اين حوزه ها حل خواهد شد.

گفته شد که بايد به توده هاي مردم توجه کرد. من هم قبول دارم که هر چند بخش نخبه و اليت جامعه مهم است، ولي غفلت از زندگي، احساسات و نيازهاي توده مردم هم غلط است. توجه به آن ها و تلاش براي حل آن ها لازم است.

ممکن است کساني داراي آرمان هاي بلند سياسي باشند که در جاي خود محترم است ولي رسيدگي به وضع مردم و جلوگيري از خطراتي که کشور و ميهن را از جمله از بيرون تهديد مي کند نبايد مورد غفلت باشد.

اگر گراني و تورم هست، اگر توليد لطمه خورده است، اگر اميد به آينده کم رنگ تر شده است، پرداختن به اين امور در کنار مسائل سياسي و رسيدن به راه حل هايي که هم وضع کشور بهتر شود و هم وضع مردم و مديريت جامعه بهبود يابد و از امکانات به نفع مردم و حل تنگناها و مشکلات روزمره آنان بهره برداري شود نيز لازم است. مهم برداشته شدن فشار روي مردم و خدمت به کشور است، ولو اين که جناحي که ما منتسب به آن هستيم روي کار نباشد و نيايد.

ما بر اين باوريم که وضع خوب نيست، در حالي که در آمدي که از ناحيه نفت در اين سال ها مملکت داشته است قابل مقايسه با گذشته نيست و مي بايست شاهد پيشرفت هاي سريع و همه جانبه و کم شدن مشکلات و بهبود زندگي مردم باشيم.

ببينيد از جمله کارهاي بزرگي که در دولت اصلاحات صورت گرفت تک نرخي کردن ارز بود که ارز چند قيمتي منشاء درآمدهاي گزاف براي بعضي ها و بروز فسادهاي ناپيدا (و احيانا پيدا) مي شد. ارز 7 تومان يا 100 تومان را مي گرفتند و 400 تا 500 تومان يا بيشتر مي فروختند يا با ارز ارزان کارخانه هايي احداث مي شد و در همان زمان قيمتش چندين برابر در بازار بود. خوب کار بزرگ و شجاعانه تک نرخي کردن ارز بود. نگران بوديم که ناگهان نرخ تورم جهش کند، ولي با تدبير توانستيم با تحمل حدود 3 درصد تورم از اين پرتگاه عبور کنيم يعني تورم زير 12 درصد به حدود 15 درصد رسيد و بلافاصله نيز روند کاهش شروع شد،‌ به طوري که با يک تا 2 درصد کاهش نرخ تورم دولت بعدي زمام امور را در دست گرفت.
در برنامه چهارم پيش بيني نرخ تورم يک رقمي و بي کاري يک رقمي شده بود که کاملاً قابل دسترس بود، در حالي که کل بودجه ارزي ما حدود 20 ميليارد دلار در سال بود. امروز خيلي بيش از کل بودجه ارزي ما وارادات کشور است.

در دوران اصلاحات بين 10 تا 14 درصد از واردات کالاهاي مصرفي بود،‌ بقيه هم کالاهاي سرمايه اي،‌ کارخانه و مواد اوليه براي کارگاه ها بود و اين يعني رونق اقتصادي، نه اين که بخش مهمي از ارز کشور صرف واردات شود.

اينک هر چه گفته شود گراني و تورم نيست بالاخره مردمي که به بازار مي روند مي بينند قيمت مرغ و بسياري از کالاها چندبرابر شده است چه احساسي دارند؟

اين ها مسائلي است که همه خيرخواهان بايد به آن بپردازند. البته منظور من مچ گيري نيست، بلکه کمک کردن براي حل مشکلات کشور و مردم است.

خوب اگر لازم باشد ما بايد از برخي خواسته هايمان صرف نظر کنيم و اولويت ها را آن گونه در نظر بگيريم که در مسير رفع مشکلات مردم و رفع خطرات خارجي و بهبود مديريت جامعه باشد. حاکميت هم بايد از سرمايه هاي ارزنده اي که هدر مي رود استفاده کند و به هر حال طرفين بايد به سوي فضاي باز و سالم بروند.

مطلب ديگري که دوستان به آن اشاره کردند خطر فراموشي اخلاق در کشور بود و من مي گويم خطراتي که هويت جامعه ما بخصوص جوانان را تهديد مي کند نگران کننده تر است.
خوب مي بينيم که نه تنها بداخلاقي هنجار مي شود، بلکه گاه احساس مي کنيم که جوان ما به ايراني بودن و مسلمان بودن خود افتخار که نمي کند هيچ، بلکه پاي بند هم نيست.

اگر جوان ما از جمهوري اسلامي زده شود مايه تأسف است، اما کم کم احساس مي شود که بسياري از جوانان از اسلام و ايران هم دارند زده مي شوند و ايراني بودن و مسلمان بودن و شرقي بودن هم در بخش هايي از جامعه مورد ترديد قرار گرفته است.

وقتي مي خواستيم يا مي خواهيم الگوسازي کنيم، معلوم است که در علم و صنعت و اقتصاد فاصله مان با دنيا زياد است و خيلي عقب هستيم، ولي يک وجه تمايز داشتيم و مي توانيم داشته باشيم که روي آن بايستيم و آن را تقويت کنيم و آن جنبه اخلاقي جامعه و نظام بود و مي توانستيم اين امتياز را نشان دهيم.

صحبت ديگري که شد درباب رهبري اصلاحات بود و نکته ديگر مخالفت با قديس سازي است، من بارها گفته ام استبداد و خودکامگي و رسوبات تاريخي آن ام الفساد مسائل جامعه ما است، اصلاً قديس سازي و قديس گرايي خود نشانه بيماري جامعه است و مراد از قديس سازي قديس نشان دادن با برتر نشان دادن آن کس و آن چيز است که نه مقدس است نه برتر.

هر جايي فرهي، کاريزما و تقدس مصنوعي را مي بينيد بدانيد که آن جامعه بيمار است و اگر کاريزما و فرهي هم وجود داشته باشد - که در بعضي موارد قابل انکار نيست- در صورتي مؤثر است که در مسير رشد جامعه به کار گرفته شود و جامعه را به خودباوري برساند و اين باور را تقويت کند که قهرمان اصلي خود مردم اند. نه اين که کاريزما در صدد تحقير مردم و ضربه زدن به مناعت طبع و اعتماد به نفس جامعه به کار گرفته شود.

تقدس گرايي و کاريزماگرايي نشانه يک بيماري اجتماعي است که درمانش هم خيلي مشکل است. در کشورهايي مثل ما با تاريخ گذشته اش اين مسأله را از بالا مي توان تا حدودي جبران کرد، به شرط اين که حکومت واقعاً مردم گرا و متواضع در برابر حق و حرمت مردم و در مسير رشد جامعه باشند، نه در برابر آن.حکومت اگر واقعاً طرفدار آزادي و اهل تحمل باشد مي تواند اين بيماري را درمان يا در درمان آن تسريع کند.